Av. Dicle GENÇOSMANOĞLU

Sağlık Hukuku Uzmanı

İnsanlık tarihinin bir gerçekliği olan ensest; temiz olmayan, kirli anlamlarını taşıyan Latince kökenli ‘’incestus’’ kelimesinden gelir. Kavram olarak ise; evlenmeleri hukuken, ahlaken ve dinen yasaklanmış, yakın akraba olan kadın ile erkeğin cinsel ilişkide bulunması, ensesti ifade eder. Yakın akrabalar arasındaki cinsel ilişkilerin yanı sıra, üvey çocuklar ile aile üyeleri arasında gerçekleşen cinsel eylemler de ensest kavramına dahildir. Dünyanın her yerinde görülen ensest, konuşmaktan korkulan ve toplumların yok saymak istedikleri bir konudur. Bu doğrultuda, Dünya Sağlık Örgütü ensesti, ‘’sessiz sağlık acil durumu’’ olarak tanımlar.

Ensest, Hastalık Olarak Değerlendirilebilir Mi?

Uzmanlar, enstestin hastalık olmadığını söylemektedir.  Çapa Tıp Fakültesi Adli Tıp Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Şevki Sözen’in konu hakkındaki görüşleri de bu yaklaşımı destekler niteliktedir. Sözen, ensest konusunda ‘’hastalık’’ kavramının kullanılmasını uygun bulmamaktadır. Psikiyatrik yaklaşıma göre ensest, Parafili (cinsel sapkınlık) kavramı içinde ele alınmaktadır. Davranış bozukluğu olarak nitelendirilen bu eylemler hastalık olarak görülebilir, ancak ceza ehliyetini etkileyen bir hastalık olarak değerlendirilemez.

Ensestin Türk Hukuk Düzenindeki Yeri

Ensest, Türk Hukukunda tanımlanmamıştır; ancak aile içinde yaşanan cinsel birliktelikler ve cinsel istismarlar ile ilgili bazı hukuki düzenlemeler mevcuttur. Konu, Aile Hukuku ve Ceza Hukuku açısından ayrı ayrı değerlendirilmelidir.

Aile Hukuku Açısından;

Evlenme engelleri, 4721 Sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 129-133 maddeleri arasında sayılmıştır. İlgili maddelere göre:

1. Üstsoy ile altsoy arasında, kardeşler arasında, amca, dayı, hala ve teyze ile yeğen arasında evlenmek yasaktır.

Hükümden anlaşılacağı üzere, altsoy ve üstsoy hısımlar arasında evlenme yasağı derece yönünden sınırsızdır. Bunlar arasında hısımlık derecesi ne kadar uzak olursa olsun, evlenme yapılamaz.

2.  Kayın hısımlığını meydana getirmiş olan evlilik sona ermiş olsa bile, eşlerden biri ile diğerinin üstsoyu ve altsoyu arasında evlenmek yasaktır.
3. Evlat edinen ile evlatlığın veya bunlardan biri ile diğerinin altsoyu ve eşi arasında evlenmek yasaktır.

Hukuken evlenmeleri yasaklanmış olan hısımlar arasında yapılan evlenmelerin müeyyidesi ise, Türk Medeni Kanunu’nun 145. maddesinde düzenlenmiştir. Düzenlemeye göre, eşler arasında evlenmeye engel olacak derecede hısımlığın bulunması durumunda evlenme mutlak butlanla sakattır. Bunun anlamı, dava açılıp mahkemeden butlan kararı alınıncaya kadar yapılmış olan evliliğin, geçerli bir evlenmenin tüm sonuçlarını doğuracak olmasıdır. Türk Medeni Kanunu’nun 156. maddesinde bu husus şöyle ifade edilir: ‘’Batıl bir evlilik, ancak hakim kararıyla sona erer. Mutlak butlan halinde bile evlenme, hakim kararına kadar geçerli bir evliliğin bütün sonuçlarını doğurur.’’

Ceza Hukuku Açısından;

5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu’nda ensest, bir suç olarak düzenlenmemiştir; ancak ‘’Cinsel Dokunulmazlığa Karşı Suçlar’’ başlığı altında yer alan suçlarda kan hısımlığı, kayın hısımlığı ile evlatlık ilişkisi, cezayı artıran nitelikli haller olarak düzenlenmiştir.

1. Cinsel Saldırı Suçu: Cinsel saldırı suçunun, üçüncü derece dahil kan veya kayın hısımlığı ilişkisi içinde bulunan bir kişiye karşı ya da üvey baba, üvey ana, üvey kardeş, evlat edinen veya evlatlık tarafından işlenmesi durumunda verilen ceza yarı oranında artırılır.
2. Çocukların Cinsel İstismarı Suçu: Suçun, üçüncü derece dahil kan veya kayın hısımlığı ilişkisi içinde bulunan bir kişiye karşı ya da üvey baba, üvey ana, üvey kardeş veya evlat edinen tarafından işlenmesi halinde verilecek ceza yarı oranında artırılır.
3. Reşit Olmayanla Cinsel İlişki Suçu: Şikayete tabi olan bu suç tipinde iki durumda şikayet aranmaz:

1. Suçun, mağdur ile evlenme yasağı bulunan kişi tarafından işlenmesi
2. Suçun, evlat edineceği çocuğun evlat edinme öncesi bakımını üstlenen veya koruyucu aile ilişkisi çerçevesinde koruma, bakım ve gözetim yükümlülüğü bulunan kişi tarafından işlenmesi

4. Cinsel Taciz Suçu: Cinsel taciz suçunun, aile içi ilişkinin sağladığı kolaylıktan faydalanmak suretiyle işlenmesi durumunda verilecek ceza yarı oranında artırılır.

SONUÇ

Ensestin özel bir suç olarak düzenlenmesinin gerekli olup olmadığı yönünde tartışmalar konunun hukuki ve tıbbi yönleri ele alınarak hukukçular ve hekimler tarafından yapılmaktadır. T.C. Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı ile Adalet Bakanlığı, ensest ile ilgili çalışmalar yaptıklarını dile getirmektedir.

Konuya aile içinde yaşanan cinsel istismar vakaları yönünden bakarsak, özellikle de çocuklar açısından düşünürsek önemli olan ensestin ‘’konuşulabilir’’ olmasıdır. Türkiye’de gizli tutulan, ‘’kol kırılır yen içinde kalır’’ anlayışıyla, çoğu zaman ekonomik kaygılarla örtbas edilen, azımsanmayacak sayıda vaka vardır. Eğer bu vakaların üzerine cesurca gidilemezse, yaşananlar adli mercilere yansıtılamazsa, üzerinde tartışılan ve yapılması düşünülen yeni düzenleme de hiçbir anlam ifade etmeyecektir.

Kaynaklar:

1. Büşra Sanay, Kardeşini Doğurmak, İstanbul, Doğan Egmont Yayıncılık Tic. A.Ş., 2018, s. 82.
2. Türkan Yalçın Sancar, Tuğçe Nimet Yaşar, ‘’Ensest, Genel Ahlak ve Alman Anayasa Mahkemesi’nin Kararı’’, TBB Dergisi, sayı 80, 2009, s. 246.
3. http://www.hurriyet.com.tr/yazarlar/murat-yetkin/carpici-bir-ensest-raporu-40572405 Erişim: 02.07.2021

Av. Dicle GENÇOSMANOĞLU