Balık Yağı Nedir?

Balık yağı genellikle ringa balığı, ton balığı, hamsi ve uskumru gibi yağlı balıkların dokularından elde edilen, aynı zamanda fazla miktarda omega 3 yağ asidi, D vitamini ve DHA içeriğine sahip, özellikle çocuklarda olmak üzere birçok durumda gıda takviyesi olarak kullanılabilen hayvansal bir yağdır. Balık yağı bazen de balıkların karaciğerinden alınan dokulardan elde edilebilir. Balık yağının kalitesini elde edildiği balık cinsi etkileyebilir. Aynı zamanda omega 3 yağ asitlerinin besin kaynağı olarak bilinen balık yağı vücutta birçok işlevin gerçekleştirilebilmesi için vücudun ihtiyaç duyduğu maddeler arasında sayılabilir. Ancak vücutta üretilemediği için dışarıdan takviye olarak almakta fayda vardır. Vücutta üretilememesi yanında vücutta depolanması da mümkün değildir. Bu nedenle balık yağının düzenli şekilde kullanılması uzmanlar tarafından önerilen kullanım şeklidir. Balık yağı takviyeleri genellikle sıvı, kapsül veya tablet formlarında bulunur. Balık yağı takviyeleri kullanıma kadar olan süreçte bozulmayı önlemek için ek olarak bazı maddeleri içerir. Bu maddelerden biri E vitaminidir.

Balık yağı aynı zamanda emilimi hızlandırmak, vücutta görülen etkilerini arttırmak gibi amaçlarla çeşitli kombinasyonlarda yani yanına farklı takviyeler de eklenerek kullanılabilir. Bu takviyelere örnek olarak kalsiyum, demir, A vitamini, B1 vitamini, B2 vitamini, B3 vitamini, C vitamini veya D vitamini verilebilir. İnsan metabolizmasında çeşitli vitaminler takviye olarak alındığında metabolizmaya uğradığı için emilimi azalır ve vücudun bu vitaminlerden faydalanma yüzdesi de faydalanma süresi de dolaylı olarak azalmış olur. Bu besin takviyesi olarak kullanılan vitaminlerin yanında tam etkiyi görmek için kişi mutlaka bir balık yağı almalıdır.

Omega 3 Nedir?

Balık yağının omega 3 yağ asitleri besin kaynağı olarak bilinmesi omega-3 nedir ve çeşitleri var mıdır gibi soruları akıllara getirebilir. Omega 3 yağ asitleri vücuda alınması gereken çoklu doymamış yapıda bulunan temel yağlar arasındadır. Bunlar vitamin F olarak da adlandırılır. Omega 3 yağ asidi çeşitleri arasında en önemli olanları GLA (gamma linolenic asit), ALA (alfa linolenik asit), DHA (dokosahekssaenoik asit) ve EPA (eikosapentaenoik asit)'dır. Balık yağında bulunan omega 3 yağ asidi çeşitleri dokosahekssaenoik asit (DHA) ve eikosapentaenoik asit (EPA)'tir. ALA (alfa-linolenik asit) ise daha çok fındık veya tohum gibi bitki kaynaklı gıdalarda bulunur. Dokosahekssaenoik asit (DHA) ve eikosapentaenoik asit (EPA) beyin dokusu ve retinanın yapısına katılabilen omega 3 yağ asitleri çeşitleri olarak bilinir. 

Eksikliği durumunda insan bedeni üzerinde ciltte kuruma gibi bazı cilt rahatsızlıkları, astım, artrit, büyümede gerileme, şeker ve kanserin bazı türleri ya da öğrenme eksikliği görülebilir. İnsanların beslenmesine omega 3 eklemesi yani omega 3 yağ asitlerinin besin kaynağı olarak bilinen balık yağının dışarıdan takviye olarak vücuda alınması sonucu kalp damar hastalıkları, hipertansiyon, bağışıklık, alerji ve sinirsel bozukluklar gibi problemleri önleme etkileri bulunduğuna dair çalışmalar vardır. 

Bazı hastalıklardan korunmak için yani bu hastalıklara karşı bağışıklığı güçlendirmek için günde en az 1 gram omega 3 yağ asidi içmek gereklidir. Omega 3 yağ asitlerinin etkisini maksimum seviyede görebilmek için omega 3 kullanımı sırasında omega 6 yağ asitlerinin kullanımını da sınırlandırmak gerekir. Omega 6 yağ asitleri kaynaklarına örnek olarak mısır, ayçiçek, soya, pamuk yağları verilebilir. 

Balık Yağı Faydaları Nelerdir?

Balık yağının içeriğindeki omega 3 yağ asitlerinden dolayı insan vücudu üzerinde birçok olumlu etkisi olduğu söylenebilir. Bu olumlu etkiler arasında, çeşitli kalp rahatsızlıkları, kolesterol seviyelerindeki bozukluk, depresyon durumu, bazı anksiyete bozuklukları, özellikle çocuklarda görülen dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB), çoğunlukla çevresel faktörlere bağlı olarak zayıflamış bağışıklık sistemi, farklı türdeki kanserler, diyabet rahatsızlığı, iltihaplanma durumları, eklem iltihabı, iltihabi bağırsak sendromu, AIDS, Alzheimer, gözde bulunan bazı bozukluklar, göze bağlı olan sarı nokta hastalığı, gözde oluşan kuruluk durumları ve midede karşılaşılan ülser tedavilerine yardımcı olarak kullanılması sayılabilir.

Bu olumlu etkilere ek olarak hamilelik durumunda hamilelerdeki düşük riskini azalttığı ve sağlıklı bir hamilelik geçirmeyi sağladığı belirtilmiştir. Sağlıklı bir hamilelik geçirilmesine ek olarak doğurganlığı arttırdığı da yapılan bazı çalışmalar sonucunda görülmüştür. Çeşitli cilt rahatsızlıklarında kullanımı bulunan balık yağı sanılanın aksine ciltte akne oluşumuna neden olmaz, akne ve sedef gibi rahatsızlıkların da tedavisinde takviye olarak kullanımı vardır.

Balık yağının kilo alımına neden olabileceği gibi bir genel yargı vardır. Ancak balık yağı kilo alımına neden olmaz hatta kilo vermek isteyen kişilerin de balık yağını takviye olarak kullanması önerilir.

Balık yağı içeriğinde yüksek oranda bulunan omega 3 yağ asitleri aynı zamanda ağrıyı ve bir bölgede oluşan şişliği azaltmaya yardımcı olur.

Kalp ve Damar Sağlığı: Yüksek oranda bulunan bu yağ asitleri aynı zamanda kanın pıhtılaşmasını engellediği için de kalp ve damar sağlığı açısından önemli bir yer tutar. Kalp ritim bozuklukları da bu kalp rahatsızlıkları içinde yer alır ve balık yağı içindeki omega 3 bu rahatsızlık için de sıklıkla tercih edilir. Balık yağının vücuda bir başka etkisi de halk arasında kötü kolesterol olarak da bilinen LDL değerlerini düşürüp iyi kolesterol olarak bilinen HDL değerlerini yükseltmesi, trigliseridi düşürmesidir. Balık yağı, damar sertliği sorununda tedaviye ek olarak kullanılabilir. Bu etkilerin toplamında ise balık yağının kalp krizinden korunmada etkili olduğu hatta düzenli kullanımında kalp krizi sonucunda görülebilen  ani ölüm olasılığını azalttığı belirlenmiştir. Bu durumun tersi olarak her şeyin fazla kullanımının zararlı olduğu gibi balık yağının ihtiyaçtan fazlasının kullanımı kalp krizine neden olabilir. Bu durumda kullanım dozuna dikkat etmek gereklidir. 

Kilo Verme: İnsanlarda genellikle balık yağının yağ olduğu için kilo aldırır düşüncesi vardır ancak sanılanın aksine balık yağının kilo aldırma gibi bir etkisi bulunmamakla birlikte kilo verdirmek için yaygın şekilde kullanıldığından söz edilebilir. Balık yağı özellikle de egzersiz yapan kişilerde yapılan egzersizin etkisini arttırır ve kilo vermeye bu şekilde yardımcı olur. Balık yağı kullanımına ek olara egzersiz yapılması sonucunda vücudun şekli ve niteliği konusunda olumlu bir değişim gözlenebilir. 

Bağışıklık Sistemini Güçlendirme: Balık yağı takviyesinin düzenli olarak alınması durumunda grip, soğuk algınlığı gibi çeşitli kişilerde sıkça görülen rahatsızlıkların da görülme olasılığının azaldığı yapılan çalışmalar sonucunda belirlenmiştir. Bu çalışmalar insanlarda düzenli balık yağı kullanımının bağışıklık sistemini güçlendirdiğini gösterir. Balık yağının bu etkiyi içindeki omega 3 yağ asidinin vücuttaki sitokin ve eikosanoid aktivitelerinde ve miktarlarında gerçekleştirdiği değişim sonucunda meydana getirdiği bilinir. Balık yağının otoimmün bir hastalık olan lupus hastalığında da faydalı olduğu belirtilir. Lupus hastalığına bağlı olarak görülen bazı semptomların azalmasına katkıda bulunur. 

İltihaplanma Karşıtı: Kronik iltihaplanmaya bağlı görülen rahatsızlıklarda balık yağı kullanımı etkilidir. Balık yağının düzenli kullanımı sonucunda kısa bağırsak sendromu, iltihaba bağlı olarak görülen bağırsak hastalıkları (Crohn hastalığı, ülseratif kolit) , çölyak hastalığı ve çeşitli sindirim sistemiyle alakalı problemler gibi durumlarda etkili olduğu görülmüştür. Crohn hastalığı bulunan kişilerde çeşitli besin takviyelerinin emilimi zorlaşır ve bu durumda balık yağı kullanılması tavsiye edilir. 

Omega 3'ü bol miktarda içeren balık yağının özellikle kalp ve damar problemleri yaşayan kişiler üzerindeki etkileri, bağışıklık sistemini güçlendirme yönündeki etkileri, alınan çeşitli vitamin takviyelerinin emilimini arttırması ve vücudun bu vitaminlerden aldığı faydayı arttırması yönündeki etkileri nedeniyle kişinin beslenme düzenine mutlaka bir balık yağı eklemesi gereklidir. Ayrıca sanılanın aksine kilo aldırma etkisi bulunmayan hatta kilo vermekte çok faydalı olan omega 3 kilo verme isteği bulunan kişilere de uzmanlar tarafından tavsiye edilir.