Bir önceki yazıda uyuz hastalığının ne olduğunu, belirtilerini ve bulaşma yollarını, nasıl teşhis konulduğunu hatta nasıl korunabileceğimiz hakkında bilgi vermiştim. Bugün sizinle Uyuz tedavisinde nasıl bir yol izlememiz gerektiğinden kısaca bahsetmek istiyorum.

Uyuz tedavisinde kullanılan ürünler, uyuz akarlarını öldürdükleri için uyuz öldürücü olarak adlandırılır; bazıları da uyuz yumurtalarını öldürür. Uyuz akarlarını öldürmek için kullanılan ürünlere scabicides de denir. İnsan uyuzunu tedavi etmek için kullanılan uyuz ilaçları yalnızca hekim reçetesi ile alınmalıdır.

Uyuz tedavisindeki genel yaklaşımlar:

Hastayla yakın temaslı tüm kişiler, yeniden uyuz bulaşmasını önlemek için aynı anda tedavi edilmelidir. Uyuzlu kişinin kullandığı giysiler, havlular, nevresim takımları ve diğer eşyalar makinede yıkanmalı (50 ° C veya daha yüksek sıcaklıkta) veya kuru temizlemeye verilmelidir. Yıkanamayacak eşyalar ağzı sıkıca kapalı poşetlerde 3-7 gün bekletilmelidir (Klasik uyuzda 3, Kabuklu uyuzda 7 gün)

Mikroskopi incelemesi ile bir kür testi için tedavinin tamamlanmasından iki hafta sonra hekim kontrol randevusu alınması önerilir.

Tedavi bittikten 1 hafta sonra aktif uyuz belirtileri yoksa (aktif deri lezyonları, gece kaşıntısı yoksa) istilanın temizlendiği kabul edilir. Tedavi sonrası kaşıntı 2-4 haftaya kadar devam edebilir (2-4 hafta ilaç kullanımının son gününden itibaren başlar). Kaşıntı ve döküntüler 2-4 haftadan daha uzun sürerse aynı veya farklı bir scabicide ile yeniden ilaç tedavisi gerekebilir, hekime danışılmalıdır.

Uyuz tedavisinde kullanılan ilaçların mevcudiyeti ülkeler ve dönemler arasında farklılık göstermektedir; bu nedenle uygulamada kullanılacak tedavi seçimi de değişkendir. Kullanılacak olan losyon ve kremler kasık, göbek, dış genital bölge, el ve ayak parmak arası boşlukları ve tırnak uçlarının altındaki deri dahil olmak üzere boyundan aşağı tüm cilt bölgelerine uygulanmalıdır. Bebekleri ve küçük çocukları tedavi ederken, krem ​​veya losyonun baş kısmına da sürülmesi gerekebilir. Kullanılacak olan krem veya losyon ılık bir duş sonrası vücut soğuk ve kuru bir hale geldikten sonra, tercihen gece yatmadan önce sürülmeli krem veya losyonun 8-12 saat vücutta kalması sağlanmalıdır.  Ardından vücut yıkanmalı ve temiz giysiler giyilmelidir.

Klasik uyuz tedavisi:

Klasik uyuz tedavisinde hastanın durumuna göre aşağıdaki ilaçların biri veye birkaçı kullanılır:

Permetrin krem %5: Permetrin, kasımpatı çiçeğinden elde edilen sentetik bir piretroidtir. Uyuz tedavisinde tercih edilen uyuz akarını ve yumurtaları öldüren bir ilaçtır. Tüm akarları ortadan kaldırmak için 7-14 gün sonra ikinci bir uygulama gerekebilir. Permetrin, ABD Gıda ve İlaç Dairesi (FDA) tarafından 2 aylık ve üzeri çocuklarda ve yetişkinlerde uyuz tedavisi için onaylanmıştır.

Crotamiton losyon %10: Crotamiton, yetişkinlerde uyuz tedavisi için ABD Gıda ve İlaç Dairesi (FDA) tarafından onaylanmıştır, ancak çocuklarda kullanımı için FDA onaylı değildir. Belirtildiği gibi kullanıldığında güvenli ve etkili kabul edilir. Crotamiton ile tedavi sıklıkla başarısız olarak bildirilmiştir.

Kükürt (%5-10) merhem: Kükürtlü merhem, 2 aylıktan küçük bebekler de dahil olmak üzere çocuklarda ve yetişkinlerde topikal kullanım için güvenlidir. Etkilidir ve arka arkaya üç gün uygulama gerektirir. Koku ve kozmetik kalitesi kullanımda rahatsızlık verebilir. Kükürtlü kremlerin hazır müstahzarları olduğu gibi istenen konsantrasyonda eczacılar tarafından hazırlanması da mümkündür.

Lindane losyonu %1: Lindane bir organoklorürdür. Uyuz tedavisi için FDA onaylı olmasına rağmen, birinci basamak tedavi olarak önerilmemektedir. Lindane'nın aşırı kullanımı, yanlışlıkla yutulması beyin ve sinir sisteminin diğer kısımları için toksik olabilir; kullanımı, daha az risk oluşturan diğer ilaçlarla tedavisi başarısız olan veya diğer ilaçları tolere edemeyen hastalarla sınırlandırılmalıdır. Lindane, prematüre bebekleri, nöbet bozukluğu olan kişileri, hamile veya emziren kadınları, ciltte çok tahriş olmuş yaraları olan kişileri, bebekleri, çocukları, yaşlıları ve 50 kilodan düşük ağırlıkta olan kişileri tedavi etmek için kullanılmamalıdır.

İvermectin: İvermectin, solucan istilasının tedavisi için onaylanmış oral antiparazitik bir ajandır. Kanıtlar, oral ivermektinin uyuz için güvenli ve etkili bir tedavi olabileceğini düşündürmektedir; ancak ivermektin bu kullanım için FDA onaylı değildir. Uyuz tedavisi için FDA onaylı topikal ilaçlarla tedavisi başarısız olan veya tedaviyi tolere edemeyen hastalar için oral ivermektin düşünülmelidir. Klasik uyuz için kullanılıyorsa, her biri yaklaşık bir hafta arayla iki doz oral ivermektin (200µg / kg / doz) yemekle birlikte alınmalıdır. 15 kg'dan hafif çocuklarda ve hamile kadınlarda ivermektinin güvenliği belirlenmemiştir. İvermektin kılavuzlarının ilacın aç karnına alınmasını önermesine rağmen, uyuz uzmanları biyoyararlanımı artırmak için yemekle birlikte alınmasını tavsiye etmektedir.

Kabuklu uyuz tedavisi;

Kabuklu uyuz tedavisinde hem oral hem de topikal ajanlar birlikte kullanılmalıdır:

İvermectin: FDA tarafından uyuz tedavisinde onaylı değildir. 15 kg'dan hafif çocuklarda ve hamile kadınlarda ivermektinin güvenliği belirlenmemiştir. Kabuklu uyuz tedavisi için, ivermektin topikal bir ajanla birlikte uygulanmalıdır. Oral ivermektin (200µg / kg / doz) yemekle birlikte alınmalıdır. Enfeksiyonun ciddiyetine bağlı olarak, ivermektin üç dozda (yaklaşık 1, 2 ve 8. gün), beş dozda (yaklaşık 1, 2, 8, 9 ve 15 gün) veya yedi dozda (yaklaşık 1, 2, 8, 9, 15, 22 ve 29. gün) kullanılabilir.

Permethrin krem %5: Permethrin, uyuz tedavisinde tercih edilen ilaçtır. Kabuklu uyuz tedavisi için 1-2 hafta boyunca her 2-3 günde bir topikal permetrin uygulanabilir.

Benzil benzoat % 25 (çay ağacı yağı ile veya olmadan): Benzil benzoat permetrine alternatif bir topikal ajan olarak kullanılabilir. Ancak bu ajan anında cilt tahrişine neden olabilir. Çocuklarda daha düşük konsantrasyonlar kullanılabilir (%10 veya %12,5).

Keratolitik krem: ​​Derinin kabuklanmasını azaltmak ve topikal permetrin veya benzil benzoatın emilimine yardımcı olmak için topikal bir keratolitik krem ​​de kullanılabilir.

Tedavi sonrası kaşıntının giderilmesi için yumuşatıcı kremlerin kullanımı tercih edilebilir. Oral antihistaminikler ve hafif topikal kortikosteroidler de faydalı olabilir.

NOT: İnsanları tedavi etmek için asla veterinerlik veya tarımsal kullanım amaçlı bir kabuk öldürücü kullanılmamalıdır!

Uyuz olan biri ile temas halinde temel yaklaşım:

Bir kişi uyuz olabileceğini düşünürse, bir doktora başvurmalıdır. Doktor kişiyi muayene edebilir, uyuz tanısını doğrulayabilir ve uygun bir tedavi önerebilir. Bir kişinin maruz kaldığı uyuz türü (yani kabuklu ve klasik); bir kişinin istila edilmiş hastaya maruz kaldığı deri maruziyetinin derecesi ve süresi; maruziyetin hastanın uyuz tedavisi görmesinden önce mi yoksa sonra mı meydana geldiği ve maruz kalan kişinin asemptomatik kuluçka dönemi sırasında diğer insanları maruz bırakma olasılığının yüksek olduğu bir ortamda çalışıp çalışmadığı değerlendirilir. Örneğin, bir huzurevinde veya hastanede çalışan bir hemşire veya bakıcı, tesiste daha fazla uyuz bulaşma riskini azaltmak için profilaktik olarak tedavi edilebilir.

Kaynaklar

• Salavastru CM, Chosidow O, Boffa MJ, Janier M, Tiplica GS. European guideline for the management of scabies.(Vasanwala et al., 2019)
• The United States Centers for Disease Control and Prevention,scabies
• https://www.cdc.gov/parasites/scabies/
• Currie B, McCarthy J. Permethrin and ivermectin for scabies. N Engl J Med 2010; 362:717–725. Karthikeyan, K. Scabies in children. Arch Dis Child Educ Pract Ed 2007;92:ep65-ep69 doi:10.1136/adc.2005.073825
• Strong M, Johnstone PW. Interventions for treating scabies (update). Cochrane Database Syst Rev 2010:CD000320.
• Currie B, Davis J. Crusted (Norwegian) Scabies Grading Scale and Treatment Planpdf icon. Department of Health and Families. Northern Territory Government. 2012.