Nitrik Oksit Nedir, Faydaları Nelerdir? Vücutta Nasıl Arttırılır?

Nitrik oksit, vücut tarafından doğal olarak üretilen, kan damarlarının genişlemesini sağlayan, insülin ve insan büyüme hormonu gibi belirli hormonların salınmasını uyaran bir bileşiktir. Kalp hastalıklarının önlenmesinde, iktidarsızlık, yüksek tansiyon ve tip 2 diyabet tedavisinde etkilidir. Son günlerde nitrik oksiti arttırıcı takviyeler yaygın olarak tüketilmeye başlanmıştır. En yaygın kullanılan takviyeler, L-arginin ve L-sitrülindir. Bazı besinler de ayrıca vücutta nitrik oksitin arttırılmasına yardımcı olabilir. Pancar, sarımsak, et ürünleri, turunçgiller ve yeşil yapraklı sebzeler bu besinlerden bazılarıdır.

Nitrik Oksit Nedir?

Nitrik oksit, vücudunuz tarafından doğal olarak üretilen bir moleküldür. İnsan vücudundaki hemen hemen her hücre türü tarafından üretilir ve kan dolaşımı için en önemli moleküllerden biridir. Kan damarlarının iç kaslarını gevşeterek damarların genişlemesine, dolaşımın rahatlamasına ve kan basıncının düşmesine yardımcı olur. Kan basıncı rahatladığında besinler ve oksijen vücudun her yerine etkili ve verimli bir şekilde ulaşabilir. Nitrik oksit ayrıca insülin ve büyüme hormonu gibi belirli hormonların salınmasını da destekler.

Günümüzde vücuttaki nitrik oksidi artıran takviyeler son derece popüleridir. Bu takviyelerin kendisi nitrik oksit içermez, vücudun nitrik oksiti üretmek için kullandığı bileşikleri içerirler. En yaygın kullanılan iki takviye, L-arginin ve L-sitrülindir.

Nitrik Oksit Faydaları

• Erektil disfonksiyon (iktidarsızlık) tedavisine yardımcı olur

Nitrik oksit, penis içindeki kasların gevşemesine ve penisin içindeki bölmelerin kanla dolmasına izin verir, böylece penis dikleşir. Yapılan araştırmalar L-sitrülin, L-arginin ve Pycnogenol dahil olmak üzere çeşitli takviyelerin, nitrik oksitin üretimini artırarak iktidarsızlık tedavisine yardımcı olabileceğini göstermektedir.

• Kan basıncını düşürür

Yüksek tansiyon, kanın atardamarların duvarlarını sürekli olarak yüksek kuvvette ittiğinde ortaya çıkar. Nitrat oksit kan damarlarını genişleterek kan akışını rahatlatır ve tansiyonun düşmesine yardımcı olur. Yüksek tansiyonu olan kişilerin vücutlarında nitrik oksiti kullanma yeteneğinin zayıfladığı düşünülmektedir.

Gebelikte ortaya çıkabilen bir yüksek tansiyon (preeklampsi) hem anne hem de bebek için tehlikeli olabilir. 2005 yılında yapılan bir araştırmaya göre uzun bir süre L-arginin takviyesi alan hamile kadınlarda almayanlara göre kan basıncı daha düşük bulunmuştur.

• Kas ağrısını azaltabilir

Sitrülin malat adı verilen bir L-sitrülin formu, aktif kaslara kan akışını artıran nitrik oksidi artırarak kas ağrısını hafifletmeye yardımcı olabilir. Ayrıca bu takviyenin besin dağıtımını artırdığı ve laktat ve amonyak gibi kas yorgunluğuyla ilgili atık ürünleri temizlediği düşünülmektedir.

• Egzersiz performansını arttırır

Rahatlamış kan dolaşımı sayesinde, egzersiz sırasında çalışan kaslara besin ve oksijen aktarımı artar ve bu da egzersiz performansını artırır. Bu nedenle sporcular ve spor salonuna gidenler arasında L-sitrülin ve L-arginin takviyeleri popüler hale gelmiştir. Yapılan araştırmalarda L-sitrülinin L-arginine göre egzersiz performansını iyileştirmede daha etkili olduğu bulunmuştur.

• Tip 2 diyabeti yönetmeye yardımcı olabilir

Tip 2 diyabet hastalarında nitrik oksitin üretimi bozulmaktadır. Bu da kan dolaşımını bozarak zamanla yüksek tansiyon, böbrek hastalığı veya kalp hastalıklarına neden olabilmektedir. Bu nedenle takviyeler, diyabet tedavisi ve hastalıkların önlenmesinde etkilidir. Yapılan araştırmalarda özellikle L-argininin diyabetli kişilerde kan şekerinin dengelenmesine yardımcı olduğu bulunmuştur, ancak daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır.

Ayrıca takviyelerin araştırmalarla desteklenmemiş ancak insanların kendi deneyimleriyle bahsettikleri diğer faydaları:

• Kilo vermeye yardımcı olur,
• Kistik fibrozis hastalarında akciğer fonksiyonunu iyileştirebilir,
• Yüksek irtifa hastalığının tedavisine yardımcı olabilir,
• Büyük travma veya yaralanma sonrası iyileşmeyi hızlandırabilir,
• Soğuk algınlığına karşı koruyabilir,
• Diyabetik ayak ülserlerinin iyileşmesini hızlandırabilir

Nitrik Oksit Takviyesi

Çeşitli diyet takviyeleri, “nitrik oksit güçlendirici” olarak pazarlanmaktadır. Bu takviyelerin kendisi nitrik oksit içermez, ancak vücudunuzda nitrik oksitin oluşumuna yardımcı olan bileşenler içerir. En yaygın kullanılan bileşenlerden ikisi L-arginin ve L-sitrülindir.

• L-arginin

L-arginin, normalde kırmızı et, süt ürünleri, kümes hayvanları ve balıkta doğal olarak bulunan bir amino asittir ve vücutta protein üretimi için gereklidir. Vücutta nitrik oksite dönüştürülür. Takviye olarak hap, toz veya krem formunda üretilmektedir.

Bir kişi takviye almadan tipik olarak günde yaklaşık 5 gram (g) L-arginin tüketir. Vücut bunu çeşitli vücut fonksiyonlarında kullanılmak üzere nitrik okside dönüştürür.

• L-sitrülin

L-sitrülin, esansiyel olmayan amino asit adı verilen bir maddedir. Et, fındık, baklagiller ve karpuzda doğal olarak bulunan bir amino asiti böbrekler L-arginine ve nitrik oksite dönüştürür. Takviye olarak hap veya toz formunda üretilmektedir.

Nitrik Oksit İçeren Besinler

Pancar: Pancar, vücudunuzun nitrik okside dönüştürebileceği diyet nitratları bakımından zengindir.

Sarımsak: Sarımsak, nitrik oksidin biyoyararlanımını artırabilir ve L-arginin’i nitrik okside dönüştüren enzimin seviyesini artırabilir.

Et: Et, kümes hayvanları ve deniz ürünlerinin tümü, vücuttaki nitrik oksidi korumaya yardımcı olduğuna inanılan önemli bir bileşik olan koenzim Q10 kaynaklarıdır.

Bitter çikolata: Kakaoda bulunan flavanoller, vücuttaki nitrik oksit seviyesini arttırarak kalp sağlığını korumaya ve hücrelerin oksidatif hasara karşı korunmasına yardımcı olur.

Yeşil yapraklı sebzeler: Ispanak, roka, marul, tere, maydanoz gibi yeşil yapraklı sebzeler, vücudunuzda nitrik okside dönüştürülen nitratlarla doludur.

Turunçgiller: Portakal, limon, misket limonu ve greyfurt gibi turunçgillerin tümü, sağlıkta merkezi bir rol oynayan C vitamini kaynaklarıdır. C vitamini, biyoyararlanımını ve vücuttaki emilimini en üst düzeye çıkararak nitrik oksiti artırabilir.

Nar: Nar, hücrelerinizi hasara karşı koruyabilen ve nitrik oksidi koruyabilen güçlü antioksidanlarla yüklüdür.

Kuruyemişler ve tohumlar: Bu besinler nitrik oksitin üretiminde rol oynayan bir amino asit türü olan arginin bakımından zengindir.

Karpuz: Karpuz da arginin ve nitrik okside dönüşen bir amino asit olan sitrülinin en iyi kaynaklarından biridir.

Kırmızı şarap: Kırmızı şarap, birçok güçlü antioksidan içerir ve bazı araştırmalar nitrik oksiti artırabildiğini göstermektedir.

Vücutta Nitrik Oksit Nasıl Atılır?

• Vücutta nitrik oksiti yükselten besinler tüketin

Yukarıda bahsettiğimiz besinler vücudunuzda nitrik oksitin artmasına yardımcı olur.

• Antioksidan alımını arttırın

Nitrik oksit, kan dolaşımında hızla bozulan kararsız bir moleküldür, bu nedenle sürekli yenilenmesi gerekir. Antioksidanlar nitrik oksidin kısa ömrüne katkıda bulunan, serbest radikalleri nötralize eden moleküllerdir. Nitrik oksitin kararlılığını arttırır ve parçalanmasını sınırlar. Meyveler, sebzeler, kabuklu yemişler, tohumlar ve tahıllar gibi bitki kaynaklı besinler antioksidan kaynağıdır.

• Nitrik oksit arttırıcı takviyeler kullanın

Kendisi nitrik oksit içermeyen bu takviyeler, vücutta nitrik oksitin artmasına yardımcı olan bileşenler içerir. En yaygın kullanılan takviyeler L-arginin ve L-sitrülindir.

• Gargara kullanımınızı sınırlandırın

Gargara, dişler için zararlı bakteriler yanında nitratı nitrik oksite dönüştüren yararlı bakterileri de öldürür. Bu, nitrik oksitin üretiminde azalmaya ve bazı durumlarda kan basıncında artışa neden olabilir. Ayrıca nitrik oksit olmadan insülin düzgün çalışamaz ve bu da diyabete neden olabilir.

• Egzersiz yaparak kan dolaşımınızı hızlandırın

Egzersiz, vücudun doğal nitrik oksit üretme yeteneğini artırarak endotel hücrelerini ve kan damarlarını sağlıklı tutar. Endotel hücreler kan ve lenf damarlarının iç dokusunu oluşturan ince hücre katmanıdır. Nitrik oksitin üretiminde önemli rol oynarlar. Yetersiz nitrik oksit üretimi, endotel disfonksiyonuna neden olarak ateroskleroz, yüksek tansiyon ve kalp hastalığı risklerinde artış yaratabilir.

Nitrik Oksit Zararları

• İshal
• Mide ağrısı, şişkinlik veya mide ekşimesi
• Baş ağrısı
• Kalp çarpıntısı
• Mide bulantısı

Ayrıca pancar suyu takviyeleri idrarı ve dışkıyı koyu kırmızı bir renge dönüştürebilir. Bu da yaygın görülen ancak zararsız bir yan etkidir.

Aşağıdaki durumlarda dikkatli olun:

Nitrik oksit takviyeleri bazı ilaçlarla etkileşime girebilir. Bu nedenle kullanmadan önce doktorunuza veya diyetisyeninize danışın.

Siroz, düşük tansiyon, böbrek hastalığı gibi sorunları olanların nitrik oksit takviyesi kullanmaları, durumlarının daha da kötüleşmesine neden olabilir.

Kalp krizi sonrası alınan L-arginin hastada ölüm riskini arttırmaktadır.