Dr. Ecz. Dyt. Neda TANER

Dehidrasyon, almamız gerekenden daha fazla sıvı aldığımızda veya kaybettiğimizde ortaya çıkar. Vücudumuz normal işlevlerini yerine getirmek için yeterli su ve diğer sıvılara sahip değildir. Eğer kaybedilen sıvıları yerine koymazsanız, susuz kalabilirsiniz.

Herkes susuz kalabilir, ancak bu durum özellikle küçük çocuklar ve yaşlılar için tehlikelidir.

Küçük çocuklarda dehidrasyonun en yaygın nedeni şiddetli ishal ve kusmadır. Yaşlı yetişkinlerin vücutlarında doğal olarak daha düşük su hacmi nedeni ile ve kullandıkları bazı ilaçlar dehidrasyon riskini artırabilir. Akciğerleri veya mesaneyi etkileyen enfeksiyonlar bile yaşlı erişkinlerde dehidrasyona neden olabilirler.

Sıcak havalarda yeterince su içmezseniz, özellikle de yoğun egzersiz yapıyorsanız, herhangi bir yaş grubunda dehidrasyon görülebilir.

Genellikle daha fazla sıvı içerek hafif ile orta derecede olan dehidrasyonu tersine çevirebilirsiniz. Ancak ciddi dehidrasyon acil tıbbi tedavi gerektirir.

Belirtiler

Susuzluk, vücudun su ihtiyacının her zaman güvenilir bir erken göstergesi değildir. Birçok insan, özellikle yaşlılar, susuz kalana kadar susuzluk hissetmezler. Bu nedenle, sıcak havalarda veya hasta olduğunuzda su alımını artırmak önemlidir.

Dehidrasyonun belirtileri yaşa göre farklılık gösterebilir.

Bebek veya Küçük Çocuklarda

• Ağız ve dil kuruluğu
• Ağlarken gözyaşı eksikliği
• Üç saat boyunca ıslak bez olmaması
• Batık gözler, yanaklar
• Kafatasının tepesinde batık yumuşak nokta
• Halsizlik veya sinirlilik

Yetişkinlerde

• Aşırı susuzluk
• Daha az idrara çıkma
• Koyu renkli idrar
• Tükenmişlik
• Baş dönmesi
• Bilinç bulanıklığı, konfüzyon

Bazen dehidrasyon basit nedenlerle oluşur; Hasta olduğunuzda, meşgul olduğunuzda, seyahat ederken, yürüyüş yaparken veya kamp yaparken güvenli içme suyuna erişiminiz olmadığı için yeterince su içemezsiniz.

Diğer dehidrasyon nedenleri şunlardır:

İshal, kusma: akut ishal -yani aniden ve şiddetli bir şekilde ortaya çıkan ishal- kısa sürede su ve elektrolit kaybına neden olabilir. İshal ile kusmanız varsa, daha fazla sıvı ve mineral kaybedersiniz.

Ateş: Genel olarak, ateşiniz ne kadar yüksekse, o kadar susuz kalabilirsiniz. İshal ve kusmaya ek olarak ateşiniz varsa sorun daha da kötüleşir.

Aşırı terleme: Terlediğinizde su kaybedersiniz. Şiddetli aktivite yaparsanız ve kaybedilen sıvıları yerine koymazsanız, susuz kalabilirsiniz. Sıcak ve nemli hava terlediğiniz miktarı ve kaybettiğiniz sıvı miktarını artırır.

Artan idrara çıkma: Bunun nedeni teşhis edilmemiş veya kontrol edilemeyen diyabet olabilir. Diüretikler ve bazı tansiyon ilaçları gibi bazı ilaçlar da genellikle daha fazla idrara çıkmanıza neden olduğu için dehidrasyona neden olabilir.

Komplikasyonlar

Dehidrasyon, aşağıdakiler de dahil olmak üzere ciddi komplikasyonlara yol açabilir;

Isı yaralanması: Şiddetli bir şekilde egzersiz yaparken ve aşırı derecede terlerken yeterince sıvı içmezseniz, şiddeti hafif ısı kramplarından ısı bitkinliğine veya potansiyel olarak yaşamı tehdit eden sıcak çarpmasına kadar değişen bir ısı yaralanması ile sonuçlanabilir.

İdrar ve böbrek sorunları: Uzun süreli veya tekrarlayan dehidrasyon nöbetleri idrar yolu enfeksiyonlarına, böbrek taşlarına ve hatta böbrek yetmezliğine neden olabilir.

Nöbetler: Potasyum ve sodyum gibi elektrolitler, elektrik sinyallerinin hücreden hücreye taşınmasına yardımcı olur. Elektrolitleriniz dengesizse, normal elektrik mesajları karışabilir ve bu da istemsiz kas kasılmalarına ve bazen de bilinç kaybına neden olabilir.

Düşük kan hacmi şoku (hipovolemik şok): Dehidrasyonun en ciddi ve bazen yaşamı tehdit eden komplikasyonlarından biridir. Düşük kan hacmi, kan basıncında düşüşe ve vücudunuzdaki oksijen miktarında düşüşe neden olduğunda oluşur.

Tedavi

Dehidrasyon tedavisinde en etkili yöntem, kaybolan sıvıları ve elektrolitleri yerine koymaktır. Dehidrasyon tedavisine en iyi yaklaşım yaşa, dehidrasyonun ciddiyetine ve nedenine bağlıdır.

İshal, kusma veya ateşten dolayı susuz kalmış bebekler ve çocuklar için, reçetesiz satılan oral dehidrasyon solüsyonu kullanın. Bu çözeltiler hem sıvıları hem de elektrolitleri yenilemek için belirli oranlarda su ve tuzlar içerir.

Her 1-5 dakikada bir yaklaşık bir çay kaşığı (5 mililitre) ile başlayın ve tolere edildiği kadar artırın.  küçük çocuklar için şırınga kullanmak daha kolay olabilir. Daha büyük çocuklara seyreltilmiş spor içecekleri verilebilir. 1 ölçü spor içeceğine 1 ölçü su kullanın.

İshal, kusma veya ateş nedeniyle hafif ile orta derecede dehidrasyonu olan çoğu yetişkin, daha fazla su veya diğer sıvıları içerek durumlarını iyileştirebilir. İshal, meyve suyu ve alkolsüz içecekler ile daha da kötüleşebilir.

Sıcak veya nemli havalarda dışarıda çalışıyor veya egzersiz yapıyorsanız, soğuk su en iyi seçeneğinizdir. Elektrolit ve karbonhidrat solüsyonu içeren sporcu içecekleri de yardımcı olabilir.

Ciddi şekilde dehidrate olan çocuklar ve yetişkinler, hastanenin acil servisinde çalışan acil durum personeli tarafından tedavi edilmelidir. Damar yoluyla (intravenöz olarak) verilen tuz ve sıvılar hızla emilir ve iyileşmeyi hızlandırır.

Kaynaklar

• https://www.researchgate.net/publication/51395783

• https://www.mayoclinic.org/search/search-results?q=dehydration

Dr. Ecz. Dyt. Neda TANER

neda.taner@gmail.com