Aritmi (kalp ritim bozukluğu), kalbin normal atış hızını veya ritmini etkileyen bir kalp hastalığıdır. Kalbin kasılmasını sağlayan elektriksel uyarılardaki herhangi bir kesintiden kaynaklanabilir. Kafein, nikotin, alkol gibi maddeler; inhale aerosoller, diyet hapları, öksürük ve soğuk algınlığı ilaçları, kalp krizi, doğum kusurları veya heyecan, korku, stres gibi birçok faktör aritmiye neden olabilir. Aritmilerin belirtileri arasında; çarpıntı, kalp atışlarında düzensizlik, baş dönmesi, bayılma, göğüs ağrısı, nefes darlığı ve terleme vardır. Ancak bu belirtiler her zaman bir ritim bozukluğu olduğu anlamına gelmeyebilir. Örneğin, egzersiz sırasında kalbin hızlanması; uyku veya derin gevşeme anlarında kalbin yavaşlaması normaldir. Tedavi, aritminin tipine ve altta yatan nedene bağlı olarak antiaritmik ilaçlar, kalp pili, ameliyat, egzersiz veya yaşam tarzı değişiklikleri içerebilir.

ARİTMİ NEDİR?

Aritmi, kalbin ritmindeki bir anormalliktir. Kalp atışlarını düzenleyen elektriksel impulsların normal sekansındaki herhangi bir değişikliği ifade eder. Elektriksel uyarılardaki bir değişiklik kalbin çok yavaş (bradikardi), çok hızlı (taşikardi), çok erken (erken kasılma) veya düzensiz (fibrilasyon-çarpıntı) bir ritimle atmasına neden olabilir.

Kalp düzgün çalışmadığında, kanı etkili bir şekilde pompalayamaz; vücudun kan akışı engellediğinde beyin, akciğerler ve diğer hayati organlar zarar görebilir.

ARİTMİ NEDEN OLUR?

Kalbin ritmi elektrik sinyalleri ile kontrol edilir. Kalp atışı (kasılma), kalbin doğal pili olarak adlandırılan sinoatriyal düğümden (sinüs düğümü) gelen bir elektrik impulsu ile başlar. Bu elektriksel uyarılar düzgün çalışmadığında kalp ritmi sorunları ortaya çıkar.

Aritmiye yol açabilecek yaygın nedenler:

• Kalp krizi nedeniyle kalp dokusunda yara izi
• Kardiyomiyopati gibi kalbin yapısındaki değişiklikler
• Koroner arter hastalığı
• Anormal kalp kapakçıkları, kalp yetmezliği
• Kalp ameliyatı sonrası iyileşme süreci
• Doğum kusurları
• Yüksek tansiyon, diyabet
• Tiroid problemleri
• Kandaki sodyum, potasyum, kalsiyum, magnezyum gibi elektrolit dengesizlikleri
• Obstrüktif uyku apnesi

Aritmi risk faktörleri:

• Sigara
• Aşırı alkol, kafein
• Madde bağımlılığı
• Stres, kaygı
• Bazı soğuk algınlığı, öksürük, alerji ilaçları ve besin takviyeleri
• Genetik

ARİTMİ TÜRLERİ

İki üst (atriyumlar) ve iki alt (ventriküller) olmak üzere kalp dört odadan oluşur. Aritmiler nereden kaynaklandıklarına ve kalp atış hızına göre sınıflandırılır.

1.Taşikardi

Taşikardi hızlı kalp atışıdır. Dakikada 100 atımdan daha yüksek dinlenme hızı olarak tanımlanır. Atriyumlarda ve ventriküllerde başlayan birkaç çeşit taşikardi vardır:

• Supraventriküler taşikardi (SVT)

Atriyumda veya ventriküllerin üstünde AV düğümünde başlayan birçok aritmi formunu içeren geniş bir terimdir. Aniden başlayan ve biten anormal derecede hızlı çarpıntı ataklarına neden olur; birkaç saniye veya saat sürebilir. En yaygın SVT atriyal fibrilasyondur.

• Atriyal fibrilasyon

Atriyumdaki kaotik elektriksel uyarılardan kaynaklanır. Bu sinyaller atriyumun çok hızlı ve düzensiz kasılmasına neden olur; verimli kasılamadığı için titreşir. Geçici olabilir, ancak tedavi edilmezse inme gibi ciddi komplikasyonlar gelişebilir.

• Ventriküler taşikardi (VT)

Ventriküllerde anormal elektrik sinyalleri ile başlar. Kalbin çok hızlı atması, ventriküllerin vücuda yeterli kanı pompalamak için verimli şekilde dolmasına izin vermez. Sağlıklı bir kalpte ciddi sorunlara neden olmayabilir, ancak kalp problemleri olanlarda tıbbi tedavi gerektirebilir.

2.Ventriküler fibrilasyon

Hızlı, kaotik elektriksel uyarılar, ventriküllerin, kanı pompalamak yerine verimsiz bir şekilde titremesine neden olur. Kalp dakikalar içinde normal ritmine dönmezse, kan basıncı düşer ve hayati organlara kan akışı kesilerek ölümcül olabilir.

3.Bradikardi

Bradikardi yavaş kalp atışıdır. Dakikada 60 atımdan daha düşük nabız olarak tanımlanır. Her zaman bir soruna işaret etmez; fiziksel olarak zinde kişiler, dinlenirken dakikada 60 atımdan daha az yeterli kan pompalayabilen etkili bir kalbe sahip olabilirler.

Bradikardi türleri şunlardır:

• Sinüs bradakardisi: Kalbin hızını ayarlamaktan sorumlu olan sinüs düğümü, elektriksel uyarıları düzgün bir şekilde gönderemezse kalp çok yavaş veya düzensiz pompalanabilir. Kalp krizinden sonra veya bir kalp hastalığından dolayı gelişebilir.
• İletim bloğu: Kalbin elektrik yolları tıkanırsa, odacıklar çok yavaş büzülür. Bazı bloklar hiçbir belirti göstermezken bazıları ölümcül olabilir.

4.Erken kalp atışları (Ektopik atımlar)

Normal kalp ritmi çok erken bir vuruşla kesintiye uğrar ve iki normal kalp atışı arasında fazladan bir vuruş yaşanır. Nadiren ciddi bir soruna işaret eder, ancak kalp hastalığı olanlarda uzun süreli bir aritmiyi tetikleyebilir. Stres, yorucu egzersiz, kafein, nikotin gibi uyarıcılardan kaynaklanabilir.

ARİTMİ BELİRTİLERİ

• Çarpıntı
• Düzensiz kalp atışı
• Göğüs ağrısı
• Nefes darlığı
• Kaygı, odaklanmada zorluk
• Yorgunluk, baş dönmesi, sersemleme
• Terleme
• Bayılma
• Bilinç bulanıklığı

ARİTMİ TEŞHİSİ

Aritmi teşhisi için hastanın semptomları ve tıbbi geçmişi gözden geçirilerek detaylı bir fizik muayene yapılır. Aile öyküsü, diyet ve yaşam tarzına ilişkin bilgiler sorgulanır. Aritmilere özgü izleme testleri yapılarak olağandışı kalp atışları tanımlanmaya, kaynağı veya tetikleyicisi bulunmaya çalışılır.

Aritmi teşhisi için en etkili yol, kalp ritminin ekokardiyogram (EKG), adı verilen elektriksel kaydıdır. Aritmilerin teşhisinde kullanılan diğer testler; 1-2 gün boyunca kalbin aktivitesini kaydeden Holter monitörü, zaman zaman ortaya çıkan semptomları kaydeden kardiyak olay kaydedici, kalbin yapısı ve hareketini görüntüleyen ekokardiyogram, egzersiz esnasında kalp aktivitesini izleyen stres testi ve eğimli masa testidir.

ARİTMİ TEDAVİSİ

Aritminin nasıl tedavi edileceği tipine ve altta yatan diğer nedenlere bağlıdır. Bazı hafif aritmiler tedavi gerektirmeyebilir; ciddi komplikasyon riski olan durumlarda kullanılan tedavi yöntemleri şunlardır:

İlaç tedavileri

Kalp atış hızınızı kontrol etmek veya normal kalp ritmini geri yüklemek için kullanılan ilaçlar, genellikle taşikardi ataklarının azaltılmasında etkilidir.

• Antiaritmik ilaçlar; kalp atış hızını kontrol eden beta-blokerler.
• Antikoagülan veya antitrombosit tedavi; çoğunlukla atriyal fibrilasyon gibi aritmilerde kullanılan, kan pıhtılaşması ve inme riskini azaltan varfarin, aspirin gibi kan incelticiler.

Kardiyoversiyon

Anestezi veya sedasyon sırasında kalbi senkronize etmek ve normal ritmi yeniden başlatmak için göğüs duvarına bir elektrik şoku verilir.

Kateter ablasyonu

Kalpteki hastalıklı dokuyu yok etmek için anestezi altında uygulanan bir anahtar deliği tedavisidir. Kalbe yerleştirilen kateterlerle aritminin kaynağı olan hasarlı dokuya iletilen yüksek frekanslı elektrik enerjisi, anormal ritmin yolunu kesmek için kullanılır.

Diğer prosedürlerle de birleştirilebilen ablasyon, çoğunlukla PSVT, atriyal fibrilasyon, atriyal ve ventriküler taşikardileri tedavi etmek için kullanılır.

Vücuda yerleştirilebilen cihazlar

• Kalp pili: Lokal anestezi altında göğse yerleştirilen, kalbin normal hızda atmasına yardımcı olabilecek elektriksel uyarılar gönderen küçük bir cihazdır. Yavaş kalp atışları (bradikardi), altında yatan başka neden yoksa, genellikle kalp pili ile tedavi edilir.
• İmplante edilebilir kardiyoverter-defibrilatör (ICD): Kalp ritmini izleyerek, bir anormallik tespit ettiğinde kalbi tekrar normal ritimle şoklayan, kalp pili benzeri bir cihaz. Çoğunlukla ventriküler taşikardi ve ventriküler fibrilasyonu tedavi etmek için kullanılır. Sol köprücük kemiğine yakın implante edilen ICD, anormal bir ritmin oluşmasını engellemez, ancak ortaya çıkarsa tedavi eder.

Cerrahi prosedürler

Bazı durumlarda kalbin belirli bir bölgesinde ortaya çıkan aritmilerde ameliyatla o kısmın çıkartılması gerekebilir.

• Labirent prosedürü: Çoğunlukla atriyal fibrilasyon tedavisinde uygulanan ameliyat türüdür. Bu prosedürde, sağ ve sol atriyumda bir dizi kesik (labirent) yapılır. Yaralara dönüşen bu kesiler, elektriksel uyarılara kılavuzluk ederek kalbin verimli şekilde atmasını sağlayan bloklar oluşturur. Skar dokusu elektrik iletmediği için, aritmiye neden olan başıboş elektriksel uyarılar tanımlanmış yollarla sınırlanmış olur.
• Ventriküler anevrizma cerrahisi: Bazen kalbe giden bir kan damarında anevrizma veya şişkinlik aritmiye neden olabilir. Diğer tedaviler etkili değilse anevrizma çıkarılır.
• Koroner bypass cerrahisi: Vücudun diğer bölgelerindeki arterler veya damarlar greftler yoluyla koroner arterlerle birleştirilir. Bu sayede dolaşım esnasında daralmış olan damarlar atlanarak kalp kasına giden kan akışı iyileştirilebilir.

Vagal manevralar

Hastanın bir uzman tarafından yönlendirilmesiyle yapılan belirli fiziksel hareketler ve egzersizler, supraventriküler taşikardi gibi bazı aritmi tiplerinin tedavisinde kullanılmaktadır. Nefesi tutmayı, bazı kasları germeyi, öksürmeyi veya yüzün buzlu suya batırılmasını içeren belirli manevralar, sinir sisteminin kalp atışını düzenleyen vagus sinirlerini uyararak kalp atış hızınızın yavaşlamasını sağlar.