Uykusuzluk (insomnia) kendini dinlenmiş hissedebileceğinden daha az uyunmasıdır. Uykuya geçme ve/veya uykuyu sürdürme sorunu olarak  da tanımlanabilir. Uykusuzlukla beraber sıkça baş ağrısı, baş dönmesi, başın ağrıdan çatlıyor gibi olduğu hissi, kalp atışlarının hızlanması ve unutkanlık görülebilir.

Yaşamın üçte biri uykuda geçer. Sağlıksız bir uyku günlük yaşamı olumsuz olarak etkilemektedir. Yapılan araştırmalar yetişkin nüfusun üçte birinde uyku sorunlarının olduğunu göstermiştir.

Uykuyla alakalı sorunları şöyle sıralayabiliriz:

1-Geçici uyku bozuklukları- insomnia

2-Horlama ile birlikte tanıklı uyku apnesi (solunumun bir müddet durması), aşırı uyku derin uyku (hipersomnia)

3-Parasomnia; gece korkusu, gece kâbusları ve uykuda gezme

Uykusuzluğa neden olan başlıca sebepler:

1-Primer uykusuzluk: Çevresel veya psikolojik herhangi bir nedene bağlı olmayan uyku sorunları. Bunlar genellikle kaliteli bir uyku için uygulanacak önerilerle geçer.

2-Sekonder uykusuzluk: Bunları aşağıdaki şekilde sıralayabiliriz.

-Stres

-Anksiyete

-Depresyon

-Ağrı

-Bazı ilaçlar

-Bazı hastalıklar

-Alkol ve madde bağımlılığı

-Vardiyalı çalışma

-Fiziki şartlar

-Uyku öncesi aktiviteler

Tedavi Önerileri:

Uykusuzluktan yakınan kişi dikkatle dinlenmeli ve soruna göre çözüm önerilerinde bulunulmalı gerekirse bir hekime yönlendirilmelidir. Tedavi için önerilerimizi şöyle sıralayabiliriz.

1-İyi bir uykunun ilkeleri:

• Her gün düzenli egzersiz yapılmalı ve bu yatmadan 5-6 saat öncesi sonlandırılmalıdır.
• Akşam ağır özellikle gaz ve hazımsızlık verici yemeklerden kaçınılmalıdır.
• Akşam yemekten sonra alkol, kolalı içecek, kahve, çay ve sigara kısıtlanmalıdır.
• Yatmadan 1-2 saat öncesi sıcak banyo yapılabilir.
• Yatak odasının fiziksel şartları kişisel tercihe göre ayarlanmalıdır.
• Yatak ve yastık konforu iyi bir uyku için önemlidir.
• Uyku gelmeden yatak odasına veya yatağa gidilmemelidir.
• Yatak odası, uyku eylemi dışında çalışmak, tv seyretmek, kitap okumak gibi etkinlikler için kullanılmamalıdır.
• Ilık bal şerbeti hem ruhi hem bedeni rahatlatacağından iyi bir uyku için içilebilir.
• Uyumak için yatınca ve uyku tutmayınca, uykuya geçmek için ısrarlı olunmamalı,kalkarak rahatlatıcı çok hareket gerektirmeyen uğraşlar bulunmalı, heyecan verici tv program veya kitaplardan kaçınılmalıdır.
• Uyku için yatma eylemine geçildikten sonra zihin meşgul edecek düşünceler içine girilmemelidir.
• Herhangi bir nedenle geç yatılsa bile sabah aynı saatte kalkılarak günlük yaşama geçilmeli böylece uyku düzeni sağlanmalıdır.
• Sabah uyandıktan sonra yatakta vakit geçirilmemeli yataktan çıkılmalıdır.
• Akşam sonrası sütlü yiyecek veya içecekler alınması uykunun gelmesine yardımcı olacaktır.
• Kilo kaliteli bir uyku için olumsuz bir etkendir. Kilo vermek uyku ve uyku düzenin sağlanması için önemlidir.
• Uykuda yatış pozisyonları da iyi bir uykuya sebep olacaktır. Özellikle sağ tarafa dönük yan yatılması kaliteli bir uykuyu getirecektir.
• Enstrümanların veya doğal seslerin olduğu hafif sesli müzik dinlemek; melisa, lavanta, nane gibi ferahlatıcı ve rahatlatıcı doğal kokuları koklamak; Yaradana bir müddet dua edip kendisini teslimiyet içinde uykuya bırakmak, huzurlu ve rahat bir uyku için yararlı olmaktadır.
• Boynun her iki yanındaki kenarlara ve boyundan omuza doğru olan kısma birkaç dakikalık masaj yapmak; alın, kulak arkası, kaş ve göz etraflarına parmakla dairesel noktasal baskı ile uyarmak da uykusuzluk için önerilebilir.
• Herhangi bir nedenle burun tıkanıklıkları da uykusuzluğa uykunun bölünmesine sebep olabilmektedir. Bunun tespit edilmesi yararlı olacaktır.

2-İlaç Tedavisi :  Bilindiği gibi uykusuzluk tedavisinde kullanılan ilaçlar bulunmaktadır. Bu ilaçlar reçete veya reçetesiz olarak satılmakta, hekim veya eczacı tarafından önerilmektedir. Sebebe ve teşhise dayalı ilaç kullanımı düzenli bir uykunun tekrar alışkanlık haline getirilmesi açısından yararlıdır.

Genelde on günlük bir ilaç tedavisi ile kaliteli bir uyku düzeni sağlanabilir. İlaç kullanımında alışkanlık olabileceği ve yan etkilerinin de kişiyi olumsuz etkileyebileceği göz önünde devamlı bulundurulmalıdır.

Ayrıca kronik rahatsızlıklarda hastanın kullandığı ilaçlar, uyku düzeni için önerilen ilaçlarla etkileşime gireceği, yan etkilerinin artacağı da unutulmamalıdır.

3-Bitkisel Ürünler: Bazı ülkeler ve ülkemizde de kullanılan bu gibi bitki kökenli drogların kabul edilmiş yatıştırıcı, rahatlatıcı ve uyku verici özellikleri bulunmaktadır. Bunların bir kısmının tablet veya şurup formları mevcut olup daha çok bitkisel çay olarak yaygın kullanılmaktadır. En çok kullanılanlarını şöyle sıralayabiliriz.

• Şerbetçi Otu (humulus lupulus)               
• Alıç Meyvesi (crataegus monogyna)
• Kedi Otu (valerian officinalis)                 
• Ihlamur Çiçeği (tilia curdata)
• Çarkıfelek Çiçeği (passiflora incarnata)  
• Oğul Otu (melissa officinalis)
• Acı Marul (lactusa virosa)                       
•  Papatya Çiçeği (matricaria chamomilla)

4-İlaç dışı medikal ürünler: Bu ürünler anatomik rahatlık sağlayarak hem ağrı ve uykusuzlukta hem de horlama giderici olarak kullanılırlar.

-Ortopedik yatak ve yastık: 1960 da NASA tarafından geliştirilen Visco basınç azaltıcı ve hafıza özellikli bir malzemedir.

 Yoğun fiziksel yorgunluk çekenler, yatağa bağımlı hastalar ve günlük yaşamında yoğun stres yaşayanlar için doğru yatak ve yastık seçimi sağlıklı bir uykunun getirisi ve hayat kalitesinin arttırılması yönünde etki gösterebilmektedir.

 Ortopedik visco yataklar; uyku sırasında omurganın doğru bir çizgide kalmasına istem dışı hareketlerin önemli ölçüde azalmasına, yatağın vücuda uyguladığı basıncı en aza indirerek kan dolaşımının düzenlenmesine ve olası eklem ağrılarının giderilmesine yardımcı olur.

Özellikle visco yastıklar; kullanım esnasında boyun ve omuz kaslarını destekleyerek olası ağrı sebeplerinin ortadan kalkmasına yardımcı olur, sağladığı destek sayesinde uyku süresi boyunca omurganın doğal eğrisini koruyarak etkili bir konfor sağlar.

-Burun üstü bantlar: Bu ürünler burun üst kısmına uygulanır içerdiği madde ile hem rahatlatıcı etki sağlar hem de gerginlik yapar, burun yanaklarını dışa doğru açılmasını sağlayarak daha rahat ve daha çok nefes alınmasına yardımcı olur.

-Burun aparatları: Burun deliklerine uygulanır ve burun kanallarını genişleterek daha iyi nefes almaya yardımcı olur. Uyku öncesi uygulanır ve uyku suresince takılabilir. İsveçde yapılan çalışmalar; horlama, burunda deviasyon, nazal valf yetmezliği, burun eti, astım, alerji ve gribal rahatsızlıklardan dolayı burundan soluma zorluğu yaşayanlarda kaliteli nefes almada olumlu sonuçlar verdiği gözlenmiştir.

Sonuç olarak kaliteli iyi bir uyku, düzenli ve sağlıklı bir yaşam, bilinçli beslenme, günlük egzersiz ve stresten uzak bir yaşantıyla mümkün olabilecektir.