Prof. Dr. Zekayi Kutlubay

Yineleyici, kronik bir deri hastalığıdır. Sedef hastalığı genellikle kafa derisi, bel bölgesi, diz ve dirseklerde görülen keskin sınırlı, kızarık zemin üzerinde yerleşmiş sedefi beyaz ya da gümüşümsü kepeklerle kaplı yaralarla karakterizedir. Tüm vücudu kaplayabilir.

Toplumdaki sıklığı farklı toplumlarda ve coğrafik bölgelerde değişiklik gösterirken ülkemizdeki sıklığı %1-3 oranındadır.  Kadın ve erkekleri eşit oranda etkiler ve genellikle yaşamın ilk 20 yılından sonra başlar. Vakaların %30’unda aile öyküsü vardır.

Sedef Hastalığının Belirtileri Nedir?

Sedef hastalığının şiddeti, süresi, vücutta dağılımı ve şekli kişiden kişiye değişiklik gösterir. Sıklıkla açık kırmızı renkli lekeler şeklinde başlar. Zaman içinde genişleyerek üzerinde gümüşi renkte pullar görülür. Yüzeydeki pullar kolaylıkla kaldırılabilirken, altta yerleşenler deriye daha yapışıktırlar. Bu kabuklar kaldırıldığında deri minik kanama odakları gösterir. Bu kırmızı alanlar genişleyerek oldukça büyük alanları kaplayabilirler. Diz, dirsek, kasıklar ve cinsel bölge, kollar, bacaklar, avuç içi ve ayak tabanı, saçlı deri sedefin sık görüldüğü alanlardır. 

Sedef Hastalığı Nasıl Seyreder?

Kendiliğinden iyileşme nadirdir fakat bazı vakalarda azalma ve alevlenme periyotları görülebilir. Stres, alkol, bir takım ilaçlar, virüsler ve bakteriyel infeksiyonlar alevlenmelere neden olabilir. Sigara da hastalığı şiddetlendirebilir.

Tırnaklarda ince çukurcuklar meydana gelebilir. Tırnaklar kalınlaşabilir ve yatağından ayrılabilir. Sedefli hastaların %10-30’unda eklem hastalığı (artrit) gelişebilir. Sedef artriti genellikle el ayak parmaklarını etkiler ve hafif seyirlidir. Deri tutulumu yaygın olduğunda eklem bulguları da şiddetlenebilir.

Sedef Hastalığına Yol Açan Sebepler Nedir?

Sedef hastalığın nedeni tam olarak bilinmemektedir. Sedef, bağışıklık sistemi hücrelerinin aracılık ettiği yangısal bir deri hastalığıdır. Son zamanlarda yapılan araştırmalarda beyaz kan hücrelerindeki anormal fonksiyonun derideki enflamasyonu uyardığı saptanmıştır. Bağışıklık sistemi bilinmeyen bir sebeple tetiklenerek deri hücrelerinin kontrolsüz büyümesini hızlandırır. Normalde deri hücrelerinin döngü süresi 28 gün kadarken, sedef hastalığında bu süre 3-4 güne kadar inebilir. Hücreler tam olarak olgunlaşamadığından doğal şekilde, biz fark etmeden dökülemez ve üst üste birikir.

Sedef Hastalığın Tedavisi Nasıl Olur?

Hastalığın tanısı çoğunlukla deri bulgularının görünümü ile konur. Ailede sedef hastalığı varlığı tanıya yardımcıdır. Şüpheli vakalarda deri biyopsisi yapılır.

Tedaviye başlamadan önce hasta, hastalığı hakkında bilgilendirmelidir. Tedavi ile elde edilen iyileşmenin her zaman kalıcı olmadığı, bu iyilik durumunun uzun sürebildiği gibi tekrar edebilme olasılığının olduğu anlatılmalıdır. Çok değişken görünümler sergileyebilen ve en sık plak formda görülebilen hastalık olguların yaklaşık %85’inde hafif seyretmektedir. Uygun deri bakımı, yerel tedaviler, doğal güneş banyosu ile kontrol altına alınabilmektedir. Hafif vakalarda daha çok yapma ilaçlar, kortizonlu veya kortizonsuz kremler tercih ederiz. Bunun yanında deriyi nemli tutmak önemlidir.

Daha şiddetli vakalarda; fototerapi, A vitamini türevi ilaçlar, metotreksat gibi ajanlar tercih edebiliriz. Hastanın durumuna, hastalığın yaygınlığına, laboratuvar testlerinin sonucuna göre tedavi şeklini belirleriz. Buna karşın %15 oranında, sürekli izlem ve tedavi gerektiren, komorbiditelerin (diyabet, hipertansiyon, koroner kalp hastalığı, kolesterol yüksekliği, obesite gibi) daha sık ortaya çıktığı, orta/şiddetli sedef hastalığı görülmektedir. Şiddetli ve dirençli sedef hastalarında, son yıllarda piyasaya çıkan  biyolojik ajan dediğimiz ilaçları kullanıyoruz. Biyolojik ajanlar diğer tedavilere göre daha etkili ilaçlardır.

Prof. Dr. Zekayi Kutlubay

Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Hastanesi Başhekimi

Deri ve Zührevi Hastalıkları Anabilim Dalı