Son yıllarda beyni genç tutmaya ve bunamayı (demans) önlemeye yönelik araştırmalar büyük bir ivme kazandı. Günlük yaşam tarzımız ve sağlığımıza gösterdiğimiz özenle ilgili değişiklikler demansın önüne geçmenin yollarını açtı. İşte yaşla beraber gelen bilişsel gerilemenin önüne geçmek için yapılması gerekenler.

1. Uyku

Yeterli ve doyurucu bir uyku da bilişsel işlevleri koruyan en büyük etkendir. 65 yaş ve üzeri kişilerin 2 ile 10 yıllık takiplerinde görülmüş ki gün içinde kısa kestirmeler bunama riskini düşürüyor. Doğal olarak günlük uykuyu alamamak ve 6.5 saatin altında uyumanın da 10 yıllık takiplerde bilişsel işlevlerin azalmasında önemli bir payı olduğu görülmüştür.

65 yaş ve üzeri insanlarda yapılan bir başka çalışma çok uzun uyku dönemlerinin ve kalitesiz uykunun da bellek fonksiyonlarında azalmaya yol açtığını göstermiştir. Tüm bu çalışmaların hepsi gecelik 8 saatlik uykunun bilişsel faaliyetlerin sağlıklı yürüyebilmesi için şart olduğunu kanıtlamıştır. Ayrıca beynin günlük yaşamını devam ettirmesinde önemli bir rolü olan uyku, genç yaşlarda düzenli olmadığı takdirde yaşlılıkta zihinsel işlevlerde sıkıntılar yaratabiliyor.

2. Boş zamanları verimli kılmak

Zihnimiz üzerinde ilaç etkisi yaratan faaliyetlerin başında sosyal, zihinsel ve fiziksel aktiviteleri sayabiliriz. Tüm bunlar doza bağımlıdır, yani siz ne kadar faal olursanız, beyniniz üzerinde o kadar çok faydasını görürsünüz. İşte bu faaliyetlerden birkaçı:

● Zihinsel olarak: Bulmacalar, oyunlar, kitap- gazete okuma ve hatta markete giderken alışveriş listenizi aklınızda tutmak

● Sosyal olarak: Aile ve arkadaş ziyaretleri, insanlarla düzenli telefon konuşmaları, sinemaya gitmek veya gönüllü bir faaliyette çalışmak

● Fiziksel olarak: Bahçe ve ev işleriyle uğraşmak, günde 30 dakika yürümek, oturduğumuz yerde de olsa kültür-fizik egzersizleri yapmak

Ayrıca araştırmalar erkeklerin kadınlara oranla demansa daha eğilimli olduğunu gösteriyor. Uzmanlar bu konunun cinsiyetle biyolojik olarak bağlantılı olabileceği gibi kadınların yaptığı faaliyetlerden de kaynaklanabileceğini söylüyorlar.

Örneğin Avustralya’da yapılan bir araştırmada kadınların daha çok sosyal aktivitelerde tol aldığı, gönüllü oldukları ve bilişsel faaliyetlerinin erkeklere göre daha iyi olduğu görülmüş. Kadınların ve erkeklerin toplumsal hayattaki yerleri ve onlara biçilen roller bilişsel faaliyetlerinin durumuna da etki ediyor.

3. Değişime olabildiğince erken başlayın

Bunamayı önleyecek faaliyetler için hiçbir zaman geç değil! Çalışmalar göstermiştir ki ileri yaşlarda yapılan müdahale ve yaşamsal değişimler bilişsel faaliyetlerin gerilemesinin önüne geçilmesinde o kadar da etkili değiller. Elbette ki bu yaşlı insanların bazılarında hâlihazırda demans başlamış olabilir. Ancak demans veya bilişsel işlev bozukluğu olmayan sağlıklı insanlara yapılan müdahaleler mükemmel sonuçlar veriyor.

Zaman geçiyor, herkes yaşlanıyor. Elbet bir gün kaçınılmaz olarak bilişsel faaliyetlerimizde bir miktar azalma yaşayacağız. Ancak bu azalmanın önüne geçmek için ileri yaşları değil, şimdiyi hedef almalı ve hayatımızda düzenlemeler yapmalıyız. İşte bu, beynimizi genç ve diri tutmak için yapmamız gereken yegâne şey!

Demansla ilgili şaşırtıcı gerçekler

Demans küresel anlamda 2015 yılında dünya ekonomisine 818 milyar dolara mal oldu. Bu rakamın 2018’de 1 trilyon dolar, 2030’da 2 trilyon dolar olacağı ön görülüyor. Eğer demans bir ülke olsaydı, dünyanın en büyük 18.ekonomisi olurdu ve 742 milyar dolarlık Apple şirketini ve 368 milyar dolarlık Google’ı geride bırakırdı.

Demansla yaşayan, insan sayısı: Kuzey ve Güney Amerika’da 9.4 milyon, Afrika’da 4.0 milyon, Avrupa’da 10.5 milyon ve Asya’da 22.9 milyondur.