Son dönem, bitkisel ürünlere ve gıda takviyelerine karşı ilginin artmasıyla, bilinçsizce kullanımdan dolayı zehirlenme vakalarında da artış görüyoruz. Bunlar yetmezmiş gibi, bu ürünlerin marketlerde ve internette satışa başlamasıyla da ülke genelinde paradoks bir kaos almış başını gidiyor. Sağlık ekibi, “Tüm gıda takviyeleri eczacı ve doktor kontrolünde alınmalı ve kullanılmalıdır” diye uyardıkça, marketlerde, medyada ve internette “gel vatandaş gel bir vitamin alana çamaşır suyu bedava” çağrısında bulunuyor. E bu halk ne yapsın?! Hem ekonomik kriz var, indirimli ürün peşindeyiz hem de Pandemi var, bu ürünleri kullanıp sağlıklı kalmak durumundayız. Ne yapmalı bu halk?

Tabiki hep beraber bilinçlenmeliyiz. Bu yazıyı bilinçlenmenin ilk adımı olarak benden kabul edin lütfen. Ben doktora çalışmalarımı bitkisel ürünler üzene yapan bir eczacı olarak size sesleniyorum sağlık paha biçilemez bir hediyedir, bunu ucuza mal etmeyelim.

Bilgilenmemiz için ilk yazıda, genel bazı tanımlarla giriş yapmak istiyorum.

Günümüz dünyasında dönüşen yaşam koşullarıyla birlikte beslenme alışkanlıklarımız da değişim göstermiştir. Hepimiz zaman zaman normal beslenmeyi zenginleştirmek, daha enerjik hissetmek, besinlerden yeterli derecede alamadığımız vitaminleri ve mineralleri dışarıdan alarak bağışıklık sistemlimizi güçlendirmek gibi pek çok amaçla takviye edici gıdalara başvururuz. Peki nedir bu gıdalar?

Bakanlığın takviye edici gıda tanımı şöyledir; Normal beslenme şeklimizi takviye etmek amacıyla, vitamin, mineral, protein, karbonhidrat, lif, yağ asidi, amino asitler gibi besin öğelerinin ve/veya bunların dışında besleyici veya fizyolojik etkileri olan bitki, bitkisel kaynaklı maddeler ve benzeri maddelerin konsantre veya ekstrelerinin tek başına veya karışımlarının kapsül, tablet, pastil, tek kullanımlık toz paket, sıvı ampul, damlalıklı şişe ve diğer benzer sıvı veya toz formlarda hazırlanarak doz halinde sunulan tüm ürünler. Tabi bir de bu terimle karıştırdığımız nutrosntikler vardır.

Nutrasötikler, Mineraller, Vitaminler, Enzimler, Probiyotikler, Prebiyotikler, Diyet Lifleri, Antioksidanlar, Bitkiseller/Fitokimyasallar, Çoklu doymamış yağ asitleri gibi preparatları içermektedir.

Nutrasötik terimi ilk olarak Stephen Defelice tarafından 1989 yılında Beslenme(Nutrition) ve Farmasötik kelimelerinin birleştirilmesi sonucu ortaya çıkarılmıştır.

Nutrasötikler kronik bir hastalığa karşı koruyucu veya fizyolojik bir yarar gösterirler, farmasötik dozaj formlarında satılırlar. Ancak ilaç olarak kabul edilmezler.

Tabi söylediğim gibi Nutrasötikler ve Destekleyici gıda takviyeleri birbirlerinin yerine sıklıkla kullanılırlar. Fakat Destekleyici gıda takviyeleri, besleyici etkilerinin yanı sıra bir veya daha fazla etkili bileşene bağlı olarak sağlığı koruyucu, düzeltici ve/veya hastalık riskini azaltıcı etkiye sahip olup, bu etkileri bilimsel ve klinik olarak ispatlanmış gıdalar olarak tanımlanmaktadır.

Takviye edici gıda ve nutrasötik arasındaki ortak nokta her ikisinin de gıda olarak kullanılmasıdır.

En önemli fark ise takviye edici gıdalarda, gıda olarak kullanılan bitki kısımları veya bunlardan elde edilen bileşenler yer alır. Nutrasötiklerde, gıda olarak kullanılan bitkilerden elde edilen etken maddenin yüksek dozlarda kullanılması söz konusudur.

Takviye edici gidalar

Genel olarak güvenilirdirler, gıda olarak uzun zamandır kullanılırlar.

Yararları/zararları doğru doz kullanımına bağlıdır.

Yüksek dozda zararlı etkiler ortaya çıkabilir.

Kronik hastalığı olanlar, hamile ve emziren bayanlar, cerrahi girişim yapılacak hastalar, aynı amaçla reçete edilmiş ilaç kullananlar doktor, eczacıya danışarak kullanmalıdırlar.

Aynı zamanda kullanımında dikkatli olmalıyız, genetik yatkınlık, bireysel duyarlılık, ilaç-besin etkileşimi söz konusu olabilir, öngörülmeyen yan etkileri görülebilir.

Anlattığım gibi takviye edici gıdalar normal beslenmeyi takviye etmek amacıyla günlük alım dokuzu belirlenmiş ürünlerdir. Bunlar mineral, protein, karbonhidrat, lif, yağ asidi, aminoasit gibi besin ögelerinden çeşitli formlardan hazırlanırlar. Takviye edici gıdalar normal beslenmenin yerine geçemezler, zayıflatamazlar hastalıkları tedavi edemezler.

Ve tabiki yanıltıcı reklam ve tanıtımlara kanmamalıyız artık…

Gıda ve Tarım bakanlığı kendi Sitesinde “Takviye edici gıda adı altında kilo verdirici, kilo aldırıcı, cinsel performans arttırıcı, hastalık iyileştirici ve bunlara benzer niteliklerdeki hiçbir ürüne onay verilmez.” diye bir net bir açıklama yapılmıştır.

Takviye edici gıdaların ithalatı, üretimi, işlenmesi ve piyasaya Sürülmesiyle ilgili 02.05.2013 tarihli yönetmenlik, ve 16.08.2013 tarihli “Türk gıda kodeksi-takviye edici gıdalar Tebliği” yürürlüktedirler.
Unutmayın takviye edici gıdaların etiketinde, sunumunda ve reklamında bir hastalığı önleme, tedavi etme veya iyileştirme özelliğine sahip olduğunu bildiren veya böyle özellikleri atıfta bulunan ifadeler yer alamaz.
Ayrıca besin ögelerinin yeterli ve dengeli bir beslenme ile karşılanamayacağını belirten, ima eden veya vurgulayan ifadeler yer alamaz.

Etiket bilgilerini dikkatli okuyun ve bu yazıların olduğundan emin olmadan ürünü satın almayın lütfen…

-Bakanlıktan alınan “takviye edici gıda onay numarası”
-Üretici tarafından tüketilmesi tavsiye edilen günlük porsiyon miktarı
Ve bu yazılar yer almalıdır;
-“tavsiye edilen günlük porsiyonu aşmayın”
-“takviye edici gıdalar normal beslenmenin yerine geçemez”
-“çocukların ulaşamayacağı yerde saklayın”
-“İlaç değildir ve hastalıkların önlenmesi veya tedavi edilmesi amacıyla kullanılmaz”
-“hamilelik ve emzirme dönemi, hastalık veya ilaç kullanılması durumlarında doktorunuzla ve eczacınızla danışın”

Kaynakça

• https://gtbd.org.tr/takviye-edici-gidalar/