Sodyum, insan sağlığı için hayati öneme sahip bir mineraldir. Sinir ve kas sisteminin düzgün çalışması, sıvı ve elektrolit dengesi, hücresel aktivitenin korunması ve kan basıncının kontrolü için gereklidir. Vücutta fazla veya düşük miktarda bulunması zararlıdır. Gereken sodyum miktarı böbrekler tarafından belirlenir. Eksikliğinde halsizlik, kolesterol artışı, sinir sisteminde bozulma, artan insülin direnci ve fazlalığında böbrek ve kalp sağlığında sıkıntılar, yüksek tansiyon ve kanser gibi komplikasyonlar oluşabilir. Gündelik hayatı çevreleyen gıdaların pek çoğu; sofra tuzu, paketlenmiş ve işlenmiş ürünler, et ve balık ürünleri belirli miktarlarda sodyum içerir. Sporcular için sodyumun vücuttaki miktarının belirli bir seviyenin altına düşmemesi gerekmektedir. Günlük tuz tüketiminin bir çay kaşığını aşmamasına dikkat edilmelidir.
Sodyum, canlı organizmaların yaşaması için hayati öneme sahiptir; alkali metaller arasında yer alan çok yönlü (80 farklı formda) bir elementtir. Genellikle kaya ve deniz tuzlarında bulunur. Periyodik cetvelde Na simgesi ile ifade edilir. Vücut için gerekli ve önemli bir madde olması yanı sıra boraks, deterjan, kozmetik ürünleri, kabartma tozu ve özellikle şarküteri etlerini korumak için kullanılır. Sofra tuzu %40 sodyum ve %60 klorürün birleşiminden oluşur.
Sodyum Ne İşe Yarar?
Sodyum beden sağlığı için gerekli bir mineraldir. Böbrekler tarafından düzenlenir. Fazlalılığı halinde ter ve idrar yoluyla atılır. Çoğunlukla hücreleri çevreleyen sıvılarda bulunur ve hücrelere giren ve çıkan suyun düzenlenmesini sağlar. Vücuttaki görevleri şöyledir:
Sodyumun Faydaları
Sinirlere ve kaslara sinyal göndermeyi kolaylaştırarak sıvının kan hücrelerinin içinde ve dışında kalmasına yardımcı olur. Vücutta suyun yarattığı basıncı hücrelerde bulunan sıvının düzenlenmesiyle dengeler. Tuz / su oranı vücudun metabolik hızı için önemlidir. Özellikle sporcuların vücut ısısının, kalp atış hızının ve yüksek kan hacminin korunması için gereklidir.
Hiponatremi, kandaki sodyumun miktarı düştüğünde oluşur. Bu durumda vücutta bulunan su kandan çıkıp hücrelere girmeye çalışır, bu da şişlik ve ödeme neden olur. Akut ya da kronik seyirli olabilir. Genellikle akut hiponatremiyle birlikte görülen serebral ödem (beyinde fazla sıvı) şişmeye yol açar ve kafatası esnek olmadığından basınç oluşur. Bu durum ölümcül olabilmektedir.
Vücudun yüksek ısıya maruz kalması halinde su ve tuz kaybı oluşur. Sodyumun görevi, elektrolitlerin kaybını önleyerek güneş çarpmasına engel olmaktır.
Beynin sağlıklı çalışması için gereklidir. Zihnin açık kalmasına ve beyin fonksiyonlarının düzgün işlemesine yol açar. Zihinsel karmaşa ve uyuşma gibi durumlar bazen sodyumun eksikliğinden kaynaklanır.
Kramp genellikle dehidrasyon ve elektrolit dengesizliği nedeniyle oluşmaktadır. Sodyum vücuda elektrolitleri geri kazandırır. Yoğun fiziksel aktivite sırasında yükselen vücut ısısı kramplara yol açabilir. Sodyumu yüksek sıvı takviyesi (özellikle yoğun egzersiz yapanlar için) krampların önlenmesi için faydalıdır.
Birçok yaşlanma karşıtı kremde nemlendirici olarak kullanılır. Serbest radikal hasarına karşı koruyucudur. Sağlıklı ciltlerin diri kalmasını sağlar.
Sodyumun vücutta biriken fazla karbondioksitin giderilmesinde önemli bir rolü vardır.
Glukozun hücreler tarafından emilimini kolaylaştırır ve besin maddelerinin hücre zarlarında taşınmasını kolaylaştırır.
Vücudun asit baz alkali fosfat oranlarını belirleyerek böbreklerin reaksiyonunu, idrara çıkma sıklığını ve idrar içeriğini kontrol eder.
Pozitif ve negatif yüklü iyonlar arasında dengenin korunmasında klorürler ve bikarbonatlarla ilgili işlemler yürütür.
Kan basıncının korunmasında rol alır ve çok fazla alınmadığı sürece kalbin normal çalışmasında görev alan etkenlerden biridir.
Epilepsi hastalarının sodyum, kalsiyum ve magnezyum eksikliklerinin olup olmadığı kontrol edilmelidir. Bu minerallerin nöbetleri kontrol altına alma özelliği bulunmaktadır. Sodyumun eksikliği için yeterli miktarda tuz alınmalıdır.
Sodyum Hangi Besinlerde Bulunur?
Besinlerdeki sodyumun içeriği, kaynağına ve işlenme biçimine göre değişkenlik gösterir. Meyve ve sebzelerde en az bulunmak üzere tüm gıdalar belirli miktarlarda sodyum içerir. Bunu yağlar ve tahıllar takip eder. İşlenmiş ve hazır yiyecekler sodyumdan en zengin kaynaklardır.
Aşağıdaki gıdalar sodyum bakımından her zaman zengindir;
Sodyum Eksikliği İçin Ne Yemeli?
Eksikliği gidermek için rahatlıkla ulaşılabilecek besinler şunlardır;
Sodyum Türleri ve Çeşitleri
Sodyum tuzlarından biridir. Antiasit özellikler gösterir. Kabartma tozu olarak bilinmektedir. Kanda kreatinin seviyesinin düşürülmesinde ve diş beyazlatılmasında kullanılır.
Beyaz renkte, nem çekici, suda kolaylıkla çözünen bir maddedir. Ciltte kaşıntı etkisi yapar. Endüstride birçok kimyasal maddenin yapımında, yapay ipek, sabun, kâğıt, boya, deterjan ve petrol rafinelerinde kullanılır. Özellikle inşaat laboratuvarlarında organik madde tayini için kullanılmaktadır.
Bir tuz türüdür. Günlük hayatta beyazlatıcı olarak çamaşır sularında kullanılmaktadır. Çevreye büyük ölçüde zarar veren bu madde oda koşullarındaki klor ile sabunlardaki sodyum hidroksit ile tepkimeye sokularak üretilmektedir.
Sodyumun türevlerinden birisidir. Deterjan ve kireç önleyicilerin, çamaşır ve tül beyazlatıcıların ürün bileşiminde kullanılır. Sodyum karbonat oranı fazla olursa çamaşırlar ve tüller yıpranabilir.
Yemek tuzu olarak bilinir. Tarih öncesi zamanlardan beri besin maddelerini saklamak için koruyucu madde olarak kullanılmaktadır. Tüm canlıların hayatta kalması için önemli bir mineraldir. Ayrıca dericilikte, hayvan besiciliğinde, su yumuşatma sistemlerinde ve kimya sanayisinde yaygın olarak kullanılır. Yetersiz su ve aşırı tuz tüketimi tuz zehirlenmesine yol açabilir. Kan basıncı kontrolü ve sinir sisteminin işleyişi için önemlidir.
Medikal Akademi
Doç. Dr. Belma Doğan Güngen, "Deprem gibi doğal afetler toplumda ortak bir korku yaratır. Depremin kişilerde yarattığı kaygı durumlarında ciddi psikolojik bozukluklar ve uyku bozuklukları oluşabilir" dedi.
Multiple Myelom da plazma hücre kanseri olarak tanımlanabilir.
8 Mart Dünya Emekçi Kadınlar Günü Kutlu Olsun..