Sağlığın Olmazsa Olmazı: Sağlık Okuryazarlığı

Sağlığın Olmazsa Olmazı: Sağlık Okuryazarlığı

Av. Dicle Gençosmanoğlu

 

Sağlık okuryazarlığı, Dünya Sağlık Örgütü tarafından ‘’iyi sağlığı geliştirecek ve koruyacak bilgiye ulaşma, anlama ve kullanma güdüsü ve yeteneğini belirleyen bilişsel ve sosyal yetiler’’ olarak tanımlanır. Amerikan Tıp Birliği ise sağlık okuryazarlığını ‘’sağlık ortamındaki işleyiş için gerekli olan temel okuma ve işlemsel görevleri yerine getirme yeteneğini içine alan becerilerin bir takımyıldızı’’ olarak ifade eder. Bu tanımlamalara göre; bireylerin sağlık haberlerini ve halk sağlığı duyurularını takip edebilmeleri, hastalıklarının tedavisinde kullandıkları ilaçların kullanma talimatlarını anlayabilmeleri ve sağlık hizmetlerine erişebilmeleri sağlık okuryazarlığının birer görünümüdür.

Sağlık Hukuku penceresinden bakıldığında; bireylerin, sağlık hakkının ve hasta haklarının bilincinde olmaları, herhangi bir hasta hakkı ihlali ile karşılaştıklarında ise müracaat, şikayet ve dava haklarını kullanabilmeleri ancak sağlık okuryazarlığıyla mümkündür. Yaşamsal öneme sahip olan bu okuryazarlık türü, bireylerin sağlık alanındaki temel haklarına sahip çıkabilmelerini doğrudan etkilemektedir.

Peki, Türkiye’deki sağlık okuryazarlığının durumu nedir?

Türkiye’de Sağlık Okuryazarlığı Düzeyi

Ülkemizin sağlık sistemi ve toplumsal özellikleri göz önünde bulundurularak, Sağlık Bakanlığı Sağlığın Geliştirilmesi Genel Müdürlüğü (SSGM) tarafından yapılan Türkiye Sağlık Okuryazarlığı Düzeyi ve İlişkili Faktörleri Araştırması’nda çarpıcı sonuçlara ulaşılmıştır. Sonuçlara göre:

  1. Yaklaşık olarak 10 kişiden 7’sinin sağlık okuryazarlığı düzeyi ‘’sınırlı’’ veya ‘’yetersiz’’dir.
  2. Sağlık okuryazarlığı düzeyi düştükçe kronik hastalıklar artmaktadır.
  3. Sağlık okuryazarlığı yetersiz olanların sıklığı kadınlarda % 35,3 iken, erkeklerde bu oran % 26,4 olarak saptanmıştır.
  4. Her 10 yaşlıdan 9’unun sağlık okuryazarlığı düşüktür.
  5. Yetersiz sağlık okuryazarlığı sıklığı, bilgi kaynağı olarak herhangi bir iletişim aracını kullanmayanlarda % 56,8 iken, kullananlarda ise % 18,1’dir. İletişim araçları içerisinde birinci sırada internet (% 48,6) yer alırken, sıralamayı televizyon (% 33), gazete (%8,9), cep telefonu ve akıllı telefon uygulamaları (% 6,5) ile kitap (%3,8) takip etmektedir.

Çözüm Önerileri

  1. Ülkemizdeki sağlık okuryazarlığının gelişmesinde eğitimin rolü büyüktür. Eğitim sistemimizin her kademesinde bu konuya yönelik derslere yer verilmeli, insan haklarının sağlık alanındaki uzantısı olan sağlık hakkı ve hasta hakları konusunda bilinçli bireyler yetiştirmeye yönelik eğitim politikası izlenmelidir.
  2. Sağlık profesyonelleri ve hasta bireyler arasındaki iletişimin güçlendirilmesi, sağlık okuryazarlığı oranını artıracaktır.
  3. Kitle iletişimi üzerinde etkili olan tüm yayın araçlarında, özellikle sosyal medyada sağlık okuryazarlığı konusundaki farkındalığı artırmaya yönelik yayınlar yapılmalıdır.

 

Av. Dicle GENÇOSMANOĞLU

Kaynaklar:

  1. Armağan Altun, ‘’Sağlık Okurayazarlığı ve Sağlık İletişiminin Önemi: Türkiye’de Kadınların Miyokart Enfarktüsü Seyrinde Hastaneye Geç Başvurusunun Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği Açısından Değerlendirilmesi’’, Turk Kardiyol Dern Ars 2021; 49 (2), s. 90.
  2. Gülay Yılmazel, Fevziye Çetinkaya, ‘’Sağlık Okuryazarlığının Toplum Sağlığı Açısından Önemi’’, TAF Prev Med Bull, 2016, Vol 15, Issue 1, s. 69.
  3. http://www.sggm.saglik.gov.tr/TR,57003.7turkiyenin-saglik-okuryazarligi-duzeyi-olculdu.html

Eczacıdan Sağlık

DİĞER HABERLER
Herkes Aynı Tansiyon İlacını Kullanmamalı
Sıcak Çarpmalarında Artış Yaşanıyor
Sıcak Havalara Dikkat
’Güvenilir Adres: Eczane’
’Reçete’ / Radyoterapi Nedir?
’Reçete’ / Fibromiyalji Nedir?
Nabız Nedir? Kaç Olmalı?
Güneş Yanıklarına Dikkat !
’Reçete’ / Cinsellik Nedir? Nasıl Sağlıklı Yaşanır?
Anoreksiya Nervoza
Havuzlara Dikkat
KKKA Tehlikesi
Hastalık Değil Farklılık
’Reçete’ / Yüz Estetiği Rehberi
Kilo Vermek İçin Organlarınzdan Olmayın
Yaz Aylarında Diş Bakımı
Demans Nedir?
Aşırı Sıcaklara Dikkat
Kalp Hastaları Sıcak Havalarda Ne Yapmalı?
’Reçete’ / Diyabetik Ayak Nasıl Tedavi Edilir
Magnezyum Nedir
Kurban Bayramınız Kutlu Olsun
Bel Ve Boyun Fıtığı
’Reçete’ / Sağlıklı Alışveriş Rehberi
Yaz Hastalıkları
Keneden Korunmanın Yolları
Kulak Tıkacı Kullanın
Doğal Sinüzit Spreyi
Zihinsel ve Fiziksel Performans Desteği
’Reçete’ / MS Hastalığı

En Çok Okunanlar


Havuzlara Dikkat

Özellikle kontrolsüz pH seviyelerine sahip havuzlarda yüzmenin, diş minesinde erozyona yol açarak hassasiyet, renk değişimi ve çürük riskini artırdığını belirtti.

Demans Nedir?

Demans (bunama) günlük yaşamı etkileyecek kadar ciddi bilişsel işlev kaybını tanımlayan genel bir terimdir

Yaz Aylarında Diş Bakımı

Yaz aylarında hem tatil hem de genelde açık havada olmamız nedeniyle ağız ve diş bakımı aksatılabilmektedir. Ancak dişlerdeki hassasiyet ve rahatsızlıklarda genelde bu dönemde artıyor.

Anoreksiya Nervoza

Gençler arasında hızla yayılan anoreksiya nervozanın hem fiziksel hem ruhsal sağlığı tehdit eden ciddi bir yeme bozukluğu olduğunu belirtti.