HIV NEDİR?

HIV, insan immün yetmezlik virüsü anlamına gelir. Vücudunuzun enfeksiyonla savaşmasına yardımcı olan bir tür beyaz kan hücresini yok ederek bağışıklık sisteminize zarar verir. Bu sizi ciddi enfeksiyonlar ve belirli kanserler için risk altına sokar.

AIDS NEDİR?

AIDS, edinilmiş immün yetmezlik sendromu anlamına gelir. HIV ile enfeksiyonun son aşamasıdır. Vücudun bağışıklık sistemi virüs nedeniyle ağır hasar gördüğünde olur. HIV'li herkes AIDS geliştirmez.

HIV NASIL BULAŞIR?

• HIV'li bir kişiyle korunmasız cinsel ilişki yoluyla (Bulaşmasının en yaygın yolu budur.)
• İlaç iğnelerinin ortak kullanımında
• HIV'li bir kişinin kanıyla temas yoluyla
• Hamilelik, doğum veya emzirme sırasında anneden bebeğe bulaşabilir.

NOT: Kişiler; öpüşme, sarılma, tokalaşma veya kişisel nesneleri, yiyecek veya suyu paylaşma gibi sıradan günlük temaslar yoluyla HIV ile enfekte olmazlar.(Bulaşmaz)

HIV/AIDS RİSK FAKTÖRLERİ NELERDİR?

• Korunmasız (prezervatif kullanılmayan) vajinal veya anal cinsel ilişki,
• Eşcinsel ve biseksüel erkekler, özellikle Siyah/Afrikalı Amerikalı veya Hispanik/Latin Amerikalı olanlar,
• Frengi, uçuk, klamidya, bel soğukluğu ve bakteriyel vajinoz gibi cinsel yolla bulaşan başka bir enfeksiyona (CYBE) sahip olmak,
• Uyuşturucu enjekte ederken kontamine iğnelerin, şırıngaların ve diğer enjeksiyon ekipmanının ve ilaç solüsyonlarının ortak kullanılması/paylaşılması,
• Güvenli olmayan enjeksiyonlar, kan nakli ve doku nakli ve steril olmayan kesme veya delme içeren tıbbi prosedürler almak,
• Sağlık çalışanları da dâhil olmak üzere kazayla iğne batması yaralanmaları yaşamak.

HIV/AIDS BELİRTİLERİ NELERDİR?

HIV semptomları (belirtileri), enfeksiyonun evresine bağlı olarak değişir. HIV ile yaşayan insanlar, enfekte olduktan sonraki ilk birkaç ayda en bulaşıcı olma eğiliminde olsalar da, çoğu, sonraki aşamalara kadar durumlarından habersizdir. İlk enfeksiyondan sonraki ilk birkaç hafta içinde insanlar hiçbir belirti veya ateş, baş ağrısı, kızarıklık veya boğaz ağrısı gibi grip benzeri bir hastalık yaşamayabilir.

Enfeksiyon giderek bağışıklık sistemini zayıflattığından, şişmiş lenf düğümleri, ağız ülserleri, kilo kaybı, ateş, titreme, gece terlemeleri, döküntü, kas ağrıları, ishal ve öksürük, tükenmişlik gibi başka belirti ve semptomlar geliştirebilirler. Tedavi olmadan, tüberküloz (TB), kriptokokal menenjit, ciddi bakteriyel enfeksiyonlar, lenfomalar (Lenf kanseri) ve Kaposi sarkomu ( İnsan Herpes Virüsü 8 (HHV8) olarak da bilinen Kaposi sarkomu herpes virüsünün (KSHV) neden olduğu bir damar tümörüdür.) gibi ciddi hastalıklar da geliştirebilirler.

HIV TEŞHİSİ NASIL YAPILIR?

HIV enfeksiyonu teşhisi, tarama ve doğrulama testlerinin bir kombinasyonu ile konur. Daha yeni HIV tanı testleri, HIV enfeksiyonunun daha erken saptanmasına yol açan kombine antikor ve antijen tahlillerini içerir. (Elisa Testi)

HIV, aynı gün sonuçları sağlayan hızlı tanı testleri ile teşhis edilebilir. En yaygın olarak kullanılan HIV tanı testleri, kişinin HIV ile savaşmak için bağışıklık tepkisinin bir parçası olarak ürettiği antikorları tespit eder. Çoğu durumda, insanlar enfeksiyondan sonraki 28 gün içinde HIV'e karşı antikor geliştirir.

HIV TEDAVİ EDİLEBİLİR Mİ?

HIV enfeksiyonunun tedavisi yoktur ancak ilaçlarla kontrol altına alınabilir. Buna antiretroviral tedavi (ART) denir. ART, HIV enfeksiyonunu yönetilebilir bir kronik durum haline getirebilir. Ayrıca virüsün başkalarına bulaşma riskini de azaltır.

HIV'li çoğu insan, ART alıp devam ederse, uzun ve sağlıklı bir yaşam sürer. Kendinize iyi bakmanız da önemlidir. İhtiyacınız olan desteğe sahip olduğunuzdan emin olmak, sağlıklı bir yaşam tarzı yaşamak ve düzenli tıbbi bakım almak, daha kaliteli bir yaşam sürmenize yardımcı olabilir.

HIV/AIDS NASIL ÖNLENEBİLİR?

• HIV testi ve diğer CYBE’ ler (Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklar) için test yaptırın.
• Cinsel ilişki sırasında kondom kullanın; Erkek lateks prezervatifleri, cinsel ilişki yaşandığında HIV ve diğer CYBE' leri (Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklar) önlemenin en etkili yoludur. Sizin veya eşinizin latekse alerjisi varsa poliüretan prezervatif kullanabilirsiniz. Kadın prezervatifleri de HIV enfeksiyonunu önlemeye yardımcı olabilir. Doğum kontrol hapları, aşılar, implantlar veya diyaframlar gibi diğer doğum kontrol yöntemleri sizi CYBE' lerden korumayacaktır.
• Tek eşli olun; Sadece bir kişiyle cinsel ilişki yaşamak, HIV ve diğer CYBE riskinizi azaltabilir.
• HIV' i önlemek için ilaçlar hakkında doktorunuzla konuşun;

-PrEP (maruziyet öncesi profilaksi/önleme-koruma), hâlihazırda HIV' i olmayan ancak HIV kapma riski çok yüksek olan kişiler içindir. PrEP, bu riski azaltabilen günlük ilaçtır.

-PEP (maruziyet sonrası profilaksi/önleme-koruma), muhtemelen HIV' e maruz kalmış acil durumdaki kişiler içindir. PEP, HIV' e olası bir maruziyetten sonraki 72 saat içinde başlatılmalıdır.

• Antiretroviral tedavi alın; ART (antiretroviral tedavi/kombinasyon tedavisi /HIV tedavisi ) alan ve viral olarak baskılanan HIV'li kişilerin cinsel partnerlerine (eşlerine) HIV bulaştırmadıklarını belirtmek önemlidir. ART' ye erken erişim ve tedaviye devam etme desteği bu nedenle yalnızca HIV'li kişilerin sağlığını iyileştirmek için değil, aynı zamanda HIV bulaşmasını önlemek için de kritik öneme sahiptir.
• Uyuşturucu kullanmaktan ve ortak iğne kullanımından kesinlikle uzak durun.

HIV BULAŞMIŞ BİR ANNENİN BEBEĞİNİ EMZİRMESİ GÜVENLİ MİDİR?

Bu konuyla ilgili öneriler karmaşıktır. Danıştığınız sağlık kuruluşuna, temiz su, mama ve sağlık hizmetleri gibi kaynaklara erişiminize bağlı olarak farklılık gösterir. HIV'li bir kişi emzirmek isterse, kişisel güvenlikleri ve riskleri hakkında ek rehberlik için doktorlarıyla konuşmalıdır.

NS Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri (CDC) ve Amerikan Pediatri Akademisi (AAP) , HIV'li annelerin emzirmesini önermemektedir. Sınırlı kaynaklara (temiz su ve bebek mamaları açısından) sahip ülkelerde CDC, HIV'li annelerin ART almasını ve bebeklerini ilk 6 ay sadece emzirmelerini önermektedir.

HIV ile emzirmenin güvenliğini etkileyebilecek birkaç durum:

• Antiretroviral tedavi (ART); HIV'li anneler, bulaşma olasılığını azaltmak için hamilelikleri boyunca ve emzirirken sürekli olarak antiretroviral tedavi almalıdır.
• Annede mevcut virüs sayısı; Tespit edilemeyen viral yükleri olan HIV'li kişiler daha güvenli bir şekilde emzirebilir.
• Diğer mevcut besleme kaynakları; Uygun fiyatlı, temiz suya, formüle veya donör (verici) sütüne erişim, emzirmenin HIV ile yaşayan bir kişi için en iyi seçenek olup olmadığı konusundaki kararı etkileyecektir.

Bu konuda olabildiğince bilinçlenelim ve bilinçlendirelim. Unutmayalım ki kendimizi ve sevdiklerimizi korumak bizlerin elinde. Her koşulda umutlu ve mutlu olmayı başarıp, her şeyin üstesinden gelebileceğinize olan inancınızı hiçbir zaman yitirmemeniz dileğiyle.  Hepinize Sağlıklı haftalar dilerim.

Kaynaklar

• https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/hiv-aids
• https://www.womenshealth.gov/hiv-and-aids/hiv-prevention
• https://medlineplus.gov/hivaids.html
• https://emedicine.medscape.com/article/1995114-overview
• https://www.healthline.com/health/hiv-aids/hiv-breastfeeding#factors-to-consider

Ecz.Sevde Gül ÇETİN

ecz.sevdegul@gmail.com