Prof. Dr. Murat KARTAL

Halk arasında “zerdeçal” olarak bilinen Curcuma longa L., Zingiberaceae (Zencefilgiller) familyasından, sarı çiçekli, büyük yapraklı, çok yıllık otsu bir bitkidir. “Hint safranı” olarak da bilinir. Anavatanı Güney Asya’dır.

*Kurkumin; Zerdeçal bitkisinin rizomlarından elde edilen major biyoaktif bileşenlerin en önemlisidir.

Kullanım Alanları:

Tıbbi kullanım geçmişi 4000 yılı buluyor. Ayurvedik ve Çin tıbbında sindirim sistemi, karaciğer problemleri, cilt hastalıkları ve yaraların iyileştirilmesinde anti-enflamatuvar olarak kullanılmış. Bildiğiniz üzre zerdeçal, baharat olarak çorbadan, salataya, yemeklerden tatlılara kadar geniş kapsamda besinlere hem lezzet hem de renk katmaktadır. Zerdeçal hemen hemen bütün kanser türlerinde hem koruyucu hem de iyileştirici etkisi bulunan bitkilerden biridir. Uzakdoğu tıbbında binlerce yıldır kullanılan, sarı renkte kök bir bitki olan zerdeçalın faydaları üstüne birçok araştırma yapılmış ve yapılmaya devam etmektedir.

Geleneksel tıpta zerdeçal; hazımsızlık, üriner sistem enfeksiyonları, karaciğer hastalıkları ve romatoid artrit gibi çok çeşitli hastalıkların tedavisinde kullanılmaktadır.

Kemoterapi ve radyoterapi uygulanan kanser hastalarında, kullanılan tedaviler ile birlikte tamamlayıcı olarak kurkuminoitlerin kullanılmasının kanser tedavisinin daha etkili olmasını sağlayabildiği ve kemoterapi ya da radyoterapinin yol açtığı organ hasarlarını önleyebildiği kanıtlanmıştır. Hem kurkumin hem de zerdeçal preklinik çalışmalarda kolon ve pankreas kanserine karşı önemli antikanser aktivitesine sahiptir. Kemoterapiyle birlikte, tamamlayıcı tedavi yöntemi olarak kullanılan zerdeçalın kemoterapinin etkilerini artırdığı bilimsel araştırmalarla kanıtlanmıştır. Beslenme ile ilgili basit önlemler alarak, bilinçli beslenerek kanserden mümkün olduğunca koruyabiliriz. Zerdeçal, enflamasyonla moleküler düzeyde mücadele eden biyolojik aktif moleküllere sahiptir ve enflamatuvar hastalıklara karşı vücüdu korur.

**Kanser tedavisi görenler, kurkumin veya zerdeçal kullanımının hekimlerine danışarak ve hekim kontrolünde kullanmaları gerekir.

Hastalıkların hemen hepsinin kökeninde genlerle ilgili bir problem yatar. Kalp hastalıkları gibi genel hastalıklar ve kanserlerin çoğu çok sayıda gen arasındaki karmaşık alışveriş ve genlerle çevremizdeki faktörler arasındaki ilişkiler sonucu ortaya  çıkar. Genler çeşitli şekillerde mutasyona uğrayabilir yani bozulabilir.

Zerdeçal’da bulunan kurkuminoitler; DNA metilasyonunu önlemek ve histon asetilasyonunu düzenlemek gibi genler üzerinde bir seri pozitif etkiye sahiptir. Zerdeçal; DNA zararına karşı dokuları koruduğu düşünülen enzimleri faaliyete geçirerek ve genler üzerindeki bu etkilerin düzenlenmesi ile vücuda alınan toksik ve kanserojenik bileşiklerden dokuları korur.

Zerdeçal tüketimi arttıkça kansere yakalanma ihtimali azalmaktadır. Hintlilerde Avrupa ve Amerika toplumlarına oranla kalınbağırsak, meme, mide, böbrek, akciğer ve prostat kanserlerine daha seyrek rastlanmasının arkasında yatan ana neden bol miktarda zerdeçal tüketimi olduğu bildirilmiştir.

Zerdeçal kullanırken dikkat etmeniz gereken önemli bir nokta:

Zerdeçal içindeki etkin bileşiklerin yağda çözünmesidir.  Ancak bu sayede içerisindeki faydalı bileşenler vücudumuz tarafından alınabilir. Zerdeçalı toz olarak tüketirken özellikle sızma zeytin yağı ve karabiber ile birlikte kullanımı biyoyararlanımın artırır. Yapılan farmakokinetik çalışmalarda Karabiberin etken maddesi piperine'in hem sıçanlarda hem de insanlarda kurkumin'in serum konsantrasyonunu, absorbsiyon derecesini ve biyoyararlanımını çok yüksek oranlarda (yüzlerce kat) arttırdığını ve herhangi bir yan etkisi olmadığını göstermektedir. Zerdeçal ekstresi içeren bitkisel ürünlerde bu yüzden karabiber ekstresi (piperin) formülasyonda yer almaktadır.

Toz Edilmiş Zedeçal Kullanımı:

Toz haldeki zerdeçal kökü, geleneksel olarak, 1-3 g/gün dozlarında sindirimi uyarıcı ve karminatif olarak kullanılır. Hastalıklara karşı koruyucu etkiler için günde 3 ila 6 g dozları kullanılmalıdır. Tedavi edici olarak günde 12 grama kadar kullanılmış çalışmalar bulunmaktadır.

Toz edilmiş zedeçal kullanırken; üretim tarihi ve son kullanma tarihi olan paketlenmiş ürünler kullanılmalıdır. Ağzı iyice kapalı kaplarda ışıktan ve nemden koruyarak saklamak gerekir. Bu şekilde raf ömrü en fazla 2 yıl olabilir. Uzun süre açıkta bekletilmiş ve hijyenik olmayan şartlarda saklanmış ürünleri kullanmamak gerekir.

Bentonit kili ile zerdeçal birlikte kullanılmaktadır. Bentonit; eşsiz negatif iyon özelliği, tabakalı yapısı ve 0.1 nano gibi çok küçük partiküllere bölünme özelliği ile vücuttan toksin, ağır metal, virüs, zararlı bakteri, radyasyon ve parazitleri mıknatıs gibi çekip bağlayıp vücuttan atma özelliği ile binlerce yıldan beri iyileştirici toprak adı ile bilinmekte ve kullanılmaktadır. Ülkemizde gıda bakanlığı izni ile takviye edici gıda olarak üretilmekte 10 yıldır iyi bir detoks ajanı olarak kullanılmaktadır.

Bentonit kilinin çok önemli bir özelliği ise bağırsaktan geçmeyen dolayısyla bioyararlanımı olmayan gıda ve bazı kemoterapi ilaçlarını tabakalarının arasına alarak bağırsaktan emilimini sağlamasıdır. Dünyada ilaç sanayiinde “DRUG CARRIER” (İlaçTaşıyıcı) olarak çok geniş bir kullanım alanı vardır. Bu nedenle curcuminin bentonit ile bağırsaktan emiliminin sağlanması ile ilgili bazı ülkelerde çalışmalar yapılmıştır.

Bentonit ve curcumin nano boyuta getirildiğinde kilin curcumini tabakalarının arasına alarak muhteşem bir artış ile bağırsaktan geçirdiği aynı zamanda vücutta kalma süresini iki kattan fazla artırarak curcuminin kanserli dokuya ulaşmasını sağladığı raporda belirtilmiştir. Dolayısyla curcuminden maksimum faydayı sağlamak için uygun nanotik boyutta bentonit ve curcumini karıştırarak kullanmak tedavi açısından çok iyi sonuç vermektedir.

Pratik Zerdeçal Kullanım önerisi

• 1 çay kaşığı toz zerdeçal
• 1 yemek kaşığı sızma zeytinyağı
• Çeyrek çay kaşığı taze çekilmiş karabiber

Toz edilmiş 1 çay kaşığı zerdeçalı küçük bir kap içerisine koyun daha sonra üzerine sızma zeytinyağı ve taze çekilmiş karabiber koyup karıştırın. Karışımı iyice karıştırdıktan sonra 10 dk dinlendirin. Her derde deva olan bu karışımı; fonksiyonel gıdanız olarak; günde 3 kez sabah, öğle ve akşam mutlaka tüketmeniz gereklidir. Kullanım kolaylığı için salataların üzerine, yoğurtla veya yemeklere ilave ederek kullanabilirsiniz.

Prof. Dr. Murat KARTAL

Referanslar

• K.H.C. Başer; Bağbahçe 44 (kasım-aralık): 26-27, 2012.
• B. Toptaş, Z. Ateş Alagöz; J. Fac. Pharm. Ankara, 40(2): 58-82, 2016.
• G. Belcaro, M. Hosoi, L. Pellegrini, G. Appendino, E. Ippolito, A. Ricci, A. Ledda, M. Dugall, M.R. Cesarone, C. Maione, G. Ciammaichella, D. Genovesi, S. Togni; Phytother. Res. 28(3), 444-450, 2014.
• T. Ishrat, M.N. Hoda, M.B. Khan, S. Yousuf, M. Ahmad, M.M. Khan and et. al.; Eur. Neuropsychopharmacol, 19 (9), 636-647, 2009.
• N. Şahin, B. Durmuş; Romatizmal hastalıklarda kullanılan ilaçlar; Akademi Yayınevi, 1. Baskı, 260, 2014.
• H. Nasri, N. Sahinfard, M. Rafieian, S. Rafieian, M. Shirzad, M. Rafieian-kopaei; J. HerbMed Pharmacol. 3(1): 5-8, 2014.
• M. Akram, S. Uddin, A. Ahmed, K. Usmanghani, A. Hannan, E. Mohiuddin, M. Asif;  Plant Biol. 55(2), 65–70, 2010.